Wat is paranoïde ideatie?
Paranoïde ideatie is een symptoom dat kan optreden bij borderline persoonlijkheidsstoornis, posttraumatische stressstoornis (PTSS) en psychotische stoornissen zoals schizofrenie. Het gaat om voorbijgaande, stressgerelateerde paranoia. Paranoia wordt gekenmerkt door de ervaring zich bedreigd, vervolgd of samengespannen te voelen. Het kan ook losjes verwijzen naar overtuigingen van algemene verdenking ten aanzien van de motieven of bedoelingen van anderen.
Als u een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) heeft, is het waarschijnlijk dat u onder stress voorbijgaande paranoïde gedachten heeft gehad. Het is een van de mogelijke criteria voor diagnose, volgens de huidige Diagnostische en statistische handleiding voor geestelijke aandoeningen (DSM-5).
Symptomen
Symptomen van paranoïde denken kunnen verschillen in duur en ernst. Sommige mensen kunnen zeer korte, milde paranoïde ideeën hebben. Voor andere mensen kunnen deze gedachten ernstiger en hardnekkiger zijn. Enkele veel voorkomende symptomen zijn:
- Angst en stress
- Moeite met relaties
- Wantrouwen
- Uitgebuit voelen
- Geïsoleerd voelen
- Een slachtoffer voelen
- Zich vervolgd voelen door anderen
- Lichaamstaal, woorden en blikken als vijandig interpreteren
- Denken dat ze worden bekeken of bespioneerd
Paranoïde ideatie is niet hetzelfde als waanvoorstellingen paranoia, waarbij overtuigingen betrokken zijn die vals en vast zijn.
Als u bijvoorbeeld waanvoorstellingen paranoia ervaart, kunt u er voortdurend van overtuigd zijn dat de overheid uw huis en auto heeft afgeluisterd om u in de gaten te houden. Paranoïde idee van voorbijgaande aard kan optreden. U kunt bijvoorbeeld twee mensen in de gang zien praten en even denken dat ze het over u hebben.
Diagnose
Paranoïde ideatie is een van de symptomen die kunnen leiden tot de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis. Om de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis te krijgen, moet u worden beoordeeld door een gekwalificeerde beroepsbeoefenaar in de geestelijke gezondheidszorg.
Hoewel er geen definitieve test voor de aandoening is, zijn dit enkele van de meest voorkomende tekenen en symptomen:
- Woedeproblemen, zoals extreem boos worden in ongepaste situaties, uitbarsten van woede of niet in staat zijn om je woede te beheersen, misschien gevolgd door je schuldig of beschaamd te voelen
- Een perceptie van jezelf die vaak verandert en je gedachten, gedrag, meningen, relaties en stemmingen beïnvloedt
- Extreme inspanningen om echte of vermeende afwijzing of verlating door anderen te vermijden
- Gevoelens van ontkoppeling met je lichaam en/of je geest en paranoïde gedachten die worden veroorzaakt door stress
- Intense en onstabiele haat-liefdeverhoudingen met anderen
- Eeuwigdurende gevoelens van verveling en/of leegte
- Risicovol, impulsief gedrag, zoals winkelen, illegale drugs gebruiken of risicovolle seks hebben
- Suïcidaal gedrag en/of gedrag dat schadelijk is voor jezelf
- Tijden van extreme emoties die enkele uren tot een paar dagen duren en die gepaard gaan met depressie, angst of prikkelbaarheid
Als u zelfmoordgedachten heeft, neem dan contact op met de National Suicide Prevention Lifeline op: 1-800-273-8255 voor ondersteuning en hulp van een getrainde counselor. Bel 112 als u of een naaste in direct gevaar verkeert.
Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.
Oorzaken
Niemand weet wat de oorzaak is van de borderline-stoornis of de paranoïde gedachten die met de aandoening gepaard kunnen gaan. Er wordt aangenomen dat omgevingsfactoren, genetica en afwijkingen van de hersenen allemaal een rol kunnen spelen.
- Veranderingen in de hersenen: Er kunnen afwijkingen in de hersenen zijn die kunnen leiden tot het ontwikkelen van BPS. Dit geldt met name voor gebieden van de hersenen die emoties en oordeel beheersen.
- Jeugdtrauma: Specifiek, mensen met een voorgeschiedenis van kindermishandeling, verwaarlozing of ander jeugdtrauma hebben meer kans op BPS.
- Familiegeschiedenis: Als u een ouder of broer of zus met BPS heeft, is de kans groter dat u deze zelf ontwikkelt.
- Onderbrekingen in redeneren: Mensen hebben meer kans op paranoïde gedachten wanneer hun vermogen om te redeneren en de wereld om hen heen te interpreteren in het gedrang komt.
- Spanning: Stressvolle en traumatische gebeurtenissen spelen vaak een rol bij het opwekken van paranoïde gedachten.
Behandeling
Als u paranoïde gedachten heeft vanwege BPS, is het belangrijk om de juiste behandeling voor uw aandoening te vinden. Uw behandelplan zal waarschijnlijk een combinatie van medicijnen en psychotherapie omvatten
- Psychotherapie: Veelgebruikte psychotherapieën voor de behandeling van BPS zijn dialectische gedragstherapie (DBT), psychodynamische therapie en cognitieve gedragstherapie (CGT).
- medicatie: Een combinatie van verschillende medicijnen kan ook worden gebruikt om uw symptomen te behandelen. Typische medicijnen zijn antipsychotica, antidepressiva en stemmingsstabilisatoren.
Omgaan met
Paranoïde ideatie bij BPS wordt meestal veroorzaakt door stress. Het vinden van manieren om stress te beheersen kan een effectieve manier zijn om met paranoïde gedachten om te gaan. Enkele strategieën die u zou kunnen proberen, zijn onder meer:
- Diep ademhalen: Dit is een veelgebruikte techniek voor stressbeheersing waarbij u langzaam en diep ademhaalt. Het kan helpen bij ontspanning en gevoelens van angst verlichten. Deze techniek is vooral handig omdat hij overal en altijd kan worden gebruikt.
- Meditatie: Deze oude techniek heeft een breed scala aan gezondheidsvoordelen, waaronder het verlichten van stress en angst. Er is een grote verscheidenheid aan meditatieve technieken, maar mindfulness-meditatie, een strategie waarbij je je op het heden concentreert, kan bijzonder nuttig zijn.
- Progressieve spierontspanning (PMR): Deze techniek omvat het aanspannen en vervolgens ontspannen van verschillende spiergroepen door het hele lichaam. Na enige oefening kunnen mensen PMR gebruiken om snel gevoelens van ontspanning op te wekken.
- Regelmatige lichaamsbeweging: Lichaamsbeweging kan een geweldige manier zijn om met stressgevoelens om te gaan. Onderzoek heeft ook aangetoond dat lichaamsbeweging kan helpen de reactie van het lichaam op angst te beheersen
- visualisatie: Deze techniek omvat het gebruik van mentale beelden om een meer ontspannen gemoedstoestand op te wekken. Als je merkt dat je bijvoorbeeld paranoïde of paniekerige gedachten ervaart, kun je je concentreren op een beeld dat je helpt om je kalm en geaard te voelen.
- Yoga: Deze vorm van lichaamsbeweging kan een geweldige manier zijn om fysieke activiteit te combineren met kalmerende, meditatieve bewegingen.