De actor-observer bias is een term in de sociale psychologie die verwijst naar de neiging om je eigen acties toe te schrijven aan externe oorzaken, terwijl het gedrag van andere mensen wordt toegeschreven aan interne oorzaken. Het is een soort attributiebias dat een rol speelt in hoe we andere mensen waarnemen en ermee omgaan. In wezen hebben mensen de neiging om verschillende attributies te maken, afhankelijk van of ze de acteur of de waarnemer in een situatie zijn.
Wat is acteur-waarnemer bias?
De actor-observer bias is meestal meer uitgesproken in situaties waarin de uitkomsten negatief zijn. Bijvoorbeeld, in een situatie waarin iemand iets negatiefs ervaart, zal het individu vaak de situatie of omstandigheden de schuld geven. Wanneer er iets negatiefs met een andere persoon gebeurt, zullen mensen het individu vaak de schuld geven van hun persoonlijke keuzes, gedragingen en acties.
Wanneer een arts bijvoorbeeld iemand vertelt dat hun cholesterolgehalte verhoogd is, kan de patiënt factoren de schuld geven die buiten hun controle liggen, zoals genetische of omgevingsinvloeden. Maar hoe zit het als iemand anders ontdekt dat zijn cholesterolgehalte te hoog is? In dergelijke situaties schrijven mensen het toe aan zaken als slechte voeding en gebrek aan lichaamsbeweging. Met andere woorden, als het ons overkomt, hebben we er geen controle over, maar als het iemand anders overkomt, is het allemaal hun schuld.
Onderzoekers hebben ontdekt dat mensen minder vaak voor deze vooringenomenheid bezwijken bij mensen die ze goed kennen, zoals goede vrienden en familieleden. Waarom? Omdat we meer informatie hebben over de behoeften, motivaties en gedachten van deze personen, is de kans groter dat we rekening houden met de externe krachten die van invloed zijn op het gedrag.
De vooroordeel van acteur-observator begrijpen
Dus wat veroorzaakt de vooringenomenheid van de acteur-waarnemer? Een mogelijke reden is dat wanneer mensen de actoren in een situatie zijn, ze hun eigen acties niet kunnen zien. Wanneer ze echter de waarnemers zijn, zijn ze gemakkelijk in staat om het gedrag van andere mensen te observeren. Hierdoor zullen mensen eerder rekening houden met situationele krachten bij het toeschrijven van hun eigen acties, maar zich concentreren op interne kenmerken bij het verklaren van andermans gedrag.
Stel je bijvoorbeeld voor dat je klas zich klaarmaakt voor een grote toets. U observeert uw eigen studiegedrag (of het gebrek daaraan) voorafgaand aan het examen niet, maar concentreert zich op situationele variabelen die uw prestaties op de test beïnvloedden. De kamer was heet en benauwd, je potlood bleef breken en de student naast je bleef de hele test afleidende geluiden maken. Wanneer je je resultaten terugkrijgt en je realiseert je dat je het slecht hebt gedaan, geef je die externe afleiding de schuld van je slechte prestaties in plaats van je slechte studiegewoonten voorafgaand aan de test te erkennen.
Een van je vrienden deed het ook heel slecht, maar je bedenkt meteen hoe hij vaak de klas overslaat, nooit zijn leerboek leest en nooit aantekeningen maakt. Nu u de waarnemer bent, verschuiven de attributies die u maakt om zich te concentreren op interne kenmerken in plaats van op dezelfde situationele variabelen die volgens u hebben bijgedragen aan uw eigen ondermaatse testscore.
Welke impact heeft deze bias?
Het is duidelijk dat de vooringenomenheid van acteur en waarnemer problematisch kan zijn en vaak leidt tot misverstanden en zelfs argumenten.
"In een ruzie kan het gebruikelijk zijn dat beide partijen zichzelf zien als reagerend op wat de ander doet. "Hij begon het!" is een veelgehoorde klacht, vaak gehoord aan beide kanten, omdat elke partij zijn eigen gedrag toeschrijft aan de situatie maar het gedrag van de anderen past bij hun eigenschappen en andere neigingen", leggen de auteurs Baumeister en Bushman in hun boek uit. Sociale psychologie en menselijke natuur. "Het lijkt logisch om te concluderen dat ze vechten omdat ze gemeen zijn, terwijl wij vechten omdat ze ons hebben aangevallen. Of, in de eenvoudigere woorden van pro-hockeyspeler Barry Beck tijdens een vechtpartij die in één wedstrijd uitbrak: 'We hebben slechts één persoon de schuld, en dat zijn elkaar!'"