Een van de vele verschillende manieren waarop mensen kunnen leren, is via een proces dat bekend staat als operante conditionering (ook wel instrumentele conditionering genoemd). Dit houdt in dat leren door middel van bekrachtiging of bestraffing. Het type versterking dat wordt gebruikt, kan een belangrijke rol spelen in hoe snel een gedrag wordt geleerd en de algehele sterkte van de resulterende reactie.
Versterking begrijpen
Versterking is een term die in operante conditionering wordt gebruikt om te verwijzen naar alles dat de kans op een reactie vergroot. Psycholoog B.F. Skinner wordt beschouwd als de vader van deze theorie. Merk op dat versterking wordt gedefinieerd door het effect dat het heeft op gedrag - het verhoogt of versterkt de respons
Versterking kan bijvoorbeeld inhouden dat er lof wordt gegeven (de bekrachtiger) onmiddellijk nadat een kind haar speelgoed heeft opgeborgen (de reactie). Door het gewenste gedrag te bekrachtigen met complimenten, zal het kind in de toekomst meer geneigd zijn dezelfde handelingen opnieuw uit te voeren.
Versterking kan alles omvatten dat een gedrag versterkt of verhoogt, inclusief specifieke tastbare beloningen, gebeurtenissen en situaties. In een klaslokaal kunnen vormen van bekrachtiging bijvoorbeeld lof zijn, uit ongewenst werk komen, symbolische beloningen, snoep, extra speeltijd en leuke activiteiten.
Primaire en secundaire wapening
Hier is wat achtergrondinformatie over de twee belangrijkste soorten wapening.
Primaire versteviging
Primaire wapening wordt soms onvoorwaardelijke wapening genoemd. Het komt van nature voor en vereist geen leren om te kunnen werken. Primaire versterkers hebben vaak een evolutionaire basis in die zin dat ze helpen bij het voortbestaan van de soort.
Voorbeelden van primaire bekrachtigers zijn:
- Lucht
- Voedsel
- Slaap
- Seks
- Water
Genetica en ervaring kunnen ook een rol spelen in hoe het versterken van dergelijke dingen werkt. Terwijl de ene persoon een bepaald soort voedsel bijvoorbeeld erg de moeite waard vindt, kan een andere persoon dat voedsel misschien helemaal niet lekker vinden.
Secundaire versterking
Secundaire versterking, ook bekend als geconditioneerde versterking, omvat stimuli die lonend zijn geworden door ze te combineren met een andere versterkende stimulus. Bij het trainen van een hond kunnen lof en traktaties bijvoorbeeld als primaire bekrachtigers worden gebruikt. Het geluid van een clicker kan worden geassocieerd met de lof en traktaties totdat het geluid van de clicker zelf begint te werken als een secundaire bekrachtiger.
Soorten versteviging
Bij operante conditionering zijn er twee verschillende soorten wapening. Beide vormen van versterking beïnvloeden het gedrag, maar ze doen dit op verschillende manieren. De twee soorten omvatten:
- Positieve bekrachtiging: Dit houdt in dat er iets wordt toegevoegd om de respons te vergroten, zoals een snoepje geven aan een kind nadat ze haar kamer heeft opgeruimd.
- Negatieve bekrachtiging: Dit beschrijft het verwijderen van iets om de respons te verhogen, zoals het annuleren van een quiz als studenten al hun huiswerk voor die week inleveren. Door de aversieve stimulus (de quiz) weg te nemen, hoopt de docent het gewenste gedrag (het maken van al het huiswerk) te vergroten.
Hoewel deze termen betrekking hebben op de woorden positief en negatief, is het belangrijk op te merken dat Skinner deze niet gebruikte om 'goed' of 'slecht' te betekenen. Bedenk in plaats daarvan wat deze termen zouden betekenen als ze wiskundig worden gebruikt.
Positief is het equivalent van een plusteken, wat betekent dat er iets wordt toegevoegd aan of toegepast op de situatie. Negatief is het equivalent van een minteken, wat betekent dat er iets wordt verwijderd of afgetrokken van de situatie.
Voorbeelden uit de praktijk
Hier zijn een paar praktijkvoorbeelden van hoe versterking kan worden gebruikt om gedrag te veranderen.
Positieve bekrachtiging
Tijdens de training voor je kantoorsoftbalteam roept de coach: "Geweldig!" nadat je een worp hebt gegooid. Hierdoor is de kans groter dat je de bal weer op dezelfde manier gooit. Dit is een voorbeeld van positieve bekrachtiging.
Een ander voorbeeld is dat u tijdens uw werk het verkoopquotum van uw manager voor de maand overschrijdt en dus ontvangt u een bonus als onderdeel van uw salaris. Hierdoor is de kans groter dat u volgende maand opnieuw probeert het minimale verkoopquotum te overschrijden.
Negatieve bekrachtiging
U gaat naar uw arts om uw jaarlijkse griepprik te halen om te voorkomen dat u griep krijgt. In dit geval ben je bezig met een gedrag (een injectie krijgen) om een aversieve stimulus te vermijden (ziek worden). Dit is een voorbeeld van negatieve bekrachtiging.
Een ander voorbeeld is als je wat aloë vera-gel op een zonnebrand smeert om te voorkomen dat de brandwond pijn doet. Het aanbrengen van de gel op de brandwond voorkomt een aversieve afloop (pijn), dus dit is een voorbeeld van negatieve bekrachtiging. Omdat deelnemen aan het gedrag een aversief resultaat minimaliseert, is de kans groter dat u in de toekomst aloë vera-gel opnieuw gebruikt.
Negatieve versterking kan ook worden gezien als u paracetamol heeft genomen om van een vreselijke hoofdpijn af te komen. Na ongeveer 15 of 20 minuten neemt de pijn in je hoofd eindelijk af. Omdat u door het slikken van de pillen een aversieve situatie kunt elimineren, is de kans groter dat u in de toekomst de pijnstillers opnieuw zult nemen om met lichamelijke pijn om te gaan.
Kracht van de respons
Hoe en wanneer versterking wordt geleverd, kan de algehele sterkte van de respons beïnvloeden. Deze sterkte wordt gemeten aan de hand van de volgende eigenschappen van de respons nadat de bekrachtiging is gestopt:
- Nauwkeurigheid
- Looptijd
- Frequentie
- volharding
Continue versterking
In situaties waarin de huidige bekrachtiging wordt gecontroleerd, zoals tijdens training, kan de timing van wanneer een bekrachtiger wordt gepresenteerd, worden gemanipuleerd. Tijdens de beginfase van het leren wordt vaak continue bekrachtiging gebruikt, bijvoorbeeld wanneer u uw hond voor het eerst een nieuwe truc leert. Dit schema omvat het versterken van een reactie elke keer dat het zich voordoet.
Gedeeltelijke versterking
Als een gedrag eenmaal is aangeleerd, is het vaak een goed idee om over te schakelen naar een gedeeltelijk bekrachtigingsschema. De vier belangrijkste soorten gedeeltelijke wapening zijn:
- Schema's met vaste intervallen: het versterken van een gedrag nadat een bepaalde tijd is verstreken.
- Schema's met vaste verhouding: het versterken van een gedrag nadat een bepaald aantal reacties heeft plaatsgevonden.
- Variabele intervalschema's: Het gedrag versterken nadat een onvoorspelbare periode is verstreken.
- Schema's met variabele verhoudingen: Het gedrag versterken na een onvoorspelbaar aantal reacties.
Een woord van Verywell
Versterking speelt een cruciale rol in het operante conditioneringsproces. Als het op de juiste manier wordt gebruikt, kan versterking een effectief leermiddel zijn om gewenst gedrag aan te moedigen en ongewenst gedrag te ontmoedigen.
Het is belangrijk om te onthouden dat wat bekrachtiging inhoudt, van persoon tot persoon kan verschillen. In een klaslokaal kan het ene kind bijvoorbeeld een traktatie versterkend vinden, terwijl een ander onverschillig kan staan tegenover een dergelijke beloning. In sommige gevallen kan wat versterkend is eigenlijk als een verrassing komen.
Als een kind alleen aandacht van zijn ouders krijgt als hij wordt uitgescholden, kan die aandacht het wangedrag juist versterken. Door meer te leren over hoe bekrachtiging werkt, kunt u beter begrijpen hoe verschillende soorten bekrachtiging bijdragen aan leren en gedrag.
