Mensen met een sociale angststoornis (SAD) ervaren significante en chronische angst voor sociale of prestatiegerelateerde situaties waarin de mogelijkheid bestaat om in verlegenheid gebracht, afgewezen of onderzocht te worden. In deze situaties ervaren mensen met SAD bijna altijd fysieke symptomen van angst.
Hoewel ze weten dat hun angst onredelijk is, lijken ze niets te kunnen doen om het te stoppen, dus ze vermijden deze situaties helemaal of komen er doorheen terwijl ze intense angst en verdriet voelen. Op deze manier gaat de sociale angststoornis verder dan de alledaagse verlegenheid en kan ze zeer nadelig zijn.
Symptomen van sociale angststoornis vallen meestal binnen drie verschillende gebieden.
Lichamelijke symptomen
De fysieke symptomen van SAD kunnen zeer verontrustend zijn. Veel voorkomende fysieke symptomen zijn onder meer:
- Wazig zien
- blozen
- pijn op de borst
- Beklemming op de borst
- Rillingen
- Diarree
- Duizeligheid
- Droge mond
- Gevoelens van onwerkelijkheid (derealisatie) of gevoelens van onthechting van zichzelf (depersonalisatie)
- Hoofdpijn
- Hartkloppingen (hartkloppingen)
- Hartkloppingen (tachycardie)
- brok in de keel
- Spierspanning
- Misselijkheid
- Paresthesieën (tintelingen)
- Oorsuizen
- Schudden
- Kortademigheid
- Zweten
- trillende stem
Voor sommige mensen kunnen deze lichamelijke symptomen zo ernstig worden dat ze escaleren tot een complete paniekaanval. Echter, in tegenstelling tot mensen met een paniekstoornis, weten mensen met SAD dat hun paniek wordt veroorzaakt door angst voor sociale en prestatiegerelateerde situaties in plaats van angsten over de paniekaanvallen zelf.
Cognitieve symptomen
Sociale angststoornis omvat ook cognitieve symptomen, die disfunctionele denkpatronen zijn. Mensen met deze aandoening hebben last van negatieve gedachten en twijfel aan zichzelf als het gaat om sociale en prestatiegerelateerde situaties.
Hieronder staan enkele veelvoorkomende symptomen die u kunt ervaren:
- Negatieve overtuigingen: Sterke overtuigingen over uw ontoereikendheid in sociale en/of prestatiegerelateerde situaties
- Negatieve vooringenomenheid: Een neiging om positieve sociale ontmoetingen te negeren en de sociale vaardigheden van anderen te vergroten
- Negatieve gedachten: Automatische negatieve evaluaties over jezelf in sociale of prestatiegerelateerde situaties
Stel je bijvoorbeeld voor dat je aan een nieuwe baan begint of op de eerste dag van een nieuwe les arriveert. De instructeur of manager vraagt iedereen om zich voor te stellen aan de groep. Iemand met een sociale angststoornis kan negatieve gedachten krijgen, zoals: "Iedereen ziet er zoveel meer ontspannen uit", "Wat als ik iets doms zeg?" of "Wat als iedereen merkt dat mijn stem trilt?"
Deze gedachten beginnen snel uit de hand te lopen tot het punt dat je niets hoort wat iemand anders heeft gezegd. Als het jouw beurt is, zeg je zo min mogelijk en hoop je dat niemand je angst heeft opgemerkt.
Als deze negatieve denkpatronen zonder behandeling mogen voortduren, kunnen ze na verloop van tijd ook je zelfrespect aantasten, dus het is belangrijk om een behandeling te zoeken.
Gedragssymptomen
Mensen met een sociale angststoornis gedragen zich ook op bepaalde manieren. Ze hebben de neiging om keuzes te maken op basis van angst en vermijding in plaats van werkelijke voorkeuren, verlangens of ambities. U kunt bijvoorbeeld een les laten vallen om te voorkomen dat u een presentatie hoeft te doen of een promotie voor een baan afwijzen omdat dit hogere sociale en prestatie-eisen met zich meebrengt.
In ernstige gevallen, indien onbehandeld, lopen mensen met gegeneraliseerde SAD vooral risico op een slechte kwaliteit van leven. Ze hebben misschien weinig of geen vrienden, geen romantische relaties, stoppen met school of stoppen met werken, en kunnen alcohol gebruiken om angst te tolereren.
Hieronder staan enkele veelvoorkomende gedragssymptomen:
- vermijden: De dingen die wel of niet worden gedaan om de angst om in sociale of prestatiegerelateerde situaties te verkeren te verminderen
- Veiligheidsgedrag: Maatregelen die zijn genomen om ervaringen met sociale of prestatiegerelateerde situaties te beheersen of te beperken
- Ontsnappen: Een gevreesde sociale of prestatiesituatie verlaten of ontsnappen.
Symptomen bij kinderen
Sociale angststoornis bij kinderen en tieners kan er anders uitzien dan bij volwassenen. Jonge kinderen met de stoornis kunnen zich vastklampen aan een ouder, een driftbui krijgen wanneer ze in een sociale situatie worden gedwongen, weigeren met andere kinderen te spelen, huilen of klagen over een maagklachten of een ander lichamelijk probleem.
Gedragsremming tijdens de kindertijd is vaak een voorbode van latere sociale angst. Daarentegen kunnen adolescenten met SAD groepsbijeenkomsten helemaal vermijden of weinig interesse tonen in het hebben van vrienden.
Diagnose
Een diagnose van sociale fobie kan niet worden gesteld met een laboratoriumtest of lichamelijk onderzoek. Zoals bij alle psychische stoornissen, is een diagnose gebaseerd op het feit of een persoon voldoet aan bepaalde gestandaardiseerde criteria die zijn vastgesteld door de American Psychiatric Association (APA). Geestelijke gezondheidswerkers zullen verwijzen naar een handboek genaamd de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM), uitgegeven door de APA.
Onderzoek heeft aangetoond dat sociale angst vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Als zodanig bevelen deskundigen aan dat clinici meisjes en vrouwen van 13 jaar en ouder screenen op angststoornissen. Omdat angststoornissen in de loop van de tijd erger kunnen worden, kan vroege interventie leiden tot betere resultaten en een verbeterd welzijn.
Het diagnoseproces omvat een beoordeling van de geestelijke gezondheidsgeschiedenis van de patiënt en een interview om de percepties en ervaringen van de persoon te evalueren. Met betrekking tot SAD zou een van de doelen van de evaluatie zijn om te bepalen of de angst zo ernstig is dat deze interfereert met uw dagelijks functioneren, schoolwerk, werk of relaties.
SAD diagnostische criteria
- Je hebt gemerkt dat je bang of bezorgd bent over een of meer sociale situaties waarin je door anderen zou kunnen worden onderzocht, zoals nieuwe mensen ontmoeten, geobserveerd worden tijdens het eten of een toespraak houden.
- Je bent bang dat je jezelf zult vernederen of in verlegenheid zult brengen en door anderen zult worden afgewezen op basis van hoe je handelt of omdat je symptomen van angst vertoont.
- In deze situaties ervaar je altijd angst of onrust.
- De angst of ongerustheid die je ervaart staat niet in verhouding tot de werkelijke dreiging van de situatie.
- Deze angst of angst heeft 6 maanden of langer geduurd.
- Deze angst of bezorgdheid veroorzaakt veel leed of beperkingen op belangrijke gebieden van je leven, zoals je werk of relaties met anderen.
- Deze angst of angst kan niet worden toegeschreven aan de effecten van een medicijn/medicijn, wordt niet verklaard door een andere psychische stoornis en is niet gerelateerd aan een medische aandoening.
Als u deze angsten alleen ervaart wanneer u in het openbaar spreekt of optreedt, wordt de specificatie "alleen optreden" toegevoegd aan uw diagnose van sociale fobie.
Andere diagnostische hulpmiddelen
Naast het gebruik van de diagnostische criteria van de DSM-5 om een diagnose te stellen, gebruiken professionals in de geestelijke gezondheidszorg soms beoordelingsschalen om het niveau van sociale angst of specifieke soorten symptomen te helpen beoordelen. Dit kan met name nuttig zijn in het geval van een behandeling, omdat uw symptomen voor en na kunnen worden beoordeeld om te bepalen of de zaken zijn verbeterd.
Enkele voorbeelden van andere beoordelingen zijn de Mini Social Phobia Inventory en Liebowitz Social Anxiety Scale. Als onderdeel van cognitieve gedragstherapie wordt ook de Subjective Units of Distress Scale gebruikt.
Wanneer hulp zoeken?
Als u met sociale angst leeft, kunt u zich afvragen of uw symptomen ernstig genoeg zijn om de diagnose sociale angststoornis (SAD) te krijgen. Het kan moeilijk zijn om te weten of wat u ervaart een ziekte is die kan worden gediagnosticeerd.
Als vuistregel geldt dat als de symptomen die u ervaart aspecten van uw dagelijks leven - zoals relaties, werk of school - op een negatieve manier aanzienlijk beïnvloeden of als u situaties uit angst vermijdt, kan een bezoek aan de dokter in orde zijn.
Een psychiater of andere professional in de geestelijke gezondheidszorg kan helpen bij de behandeling. Het goede nieuws is dat de symptomen van SAD goed reageren op de behandeling. De fysieke, cognitieve en gedragssymptomen van SAD kunnen goed reageren op psychotherapie zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), blootstellingstherapie en medicatie.
Als je nog niet de diagnose SAD hebt gekregen, moet het krijgen van een diagnose en het vinden van een angsttherapeut je eerste prioriteit zijn.
Discussiegids voor sociale angststoornis
Ontvang onze afdrukbare gids om u te helpen de juiste vragen te stellen bij uw volgende doktersafspraak.
Download PDFDe 9 beste online therapieprogramma's We hebben onpartijdige beoordelingen geprobeerd, getest en geschreven van de beste online therapieprogramma's, waaronder Talkspace, Betterhelp en Regain.
Differentiële diagnose
Er zijn veel aandoeningen die overeenkomsten vertonen met een sociale angststoornis. Vaak kunnen deze samen met SAD worden gediagnosticeerd. Differentiële diagnose kan de volgende aandoeningen omvatten:
- Selectief mutisme: Selectief mutisme houdt in dat men niet kan spreken in specifieke sociale situaties (bijv. op school) en wordt meestal gediagnosticeerd in de kindertijd. Kinderen met deze aandoening zullen op school niet praten, maar kunnen thuis met hun familie praten.
- Vloeiendheidsstoornis met aanvang in de kindertijd (stotteren): Vloeiendheidsstoornis bij het begin van de kindertijd wordt vermeld als een neurologische ontwikkelingsstoornis, maar kan ook angst veroorzaken om in het openbaar te spreken.
- Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis: Deze stoornis brengt dezelfde symptomen met zich mee als de sociale angststoornis, maar in sterkere mate, met een breder vermijdingspatroon.
- Angststoornis: Paniekstoornis omvat onverwachte paniekaanvallen die uit het niets lijken te komen. In tegenstelling tot mensen met SAD, kunnen mensen met een paniekstoornis een medische oorzaak voor hun angst vermoeden.
- Agorafobie: Agorafobie wordt gediagnosticeerd naast een paniekstoornis en verwijst naar de angst om een paniekaanval te krijgen op een plaats waaruit het moeilijk zou zijn om te ontsnappen. Mensen met een sociale angststoornis kunnen ook worden gediagnosticeerd met paniekstoornis en pleinvrees, maar dit zijn afzonderlijke aandoeningen.
- Autismespectrumstoornis (ASS): Autismespectrumstoornis houdt een verslechtering van de sociale communicatie in verschillende contexten in. Kinderen met hoogfunctionerend autisme (niveau 1) kunnen ook sociale angst hebben.
Een woord van Verywell
Hoewel alleen een opgeleide professional in de geestelijke gezondheidszorg een diagnose kan stellen, zal het lezen over de symptomen van de stoornis helpen om te bepalen of wat u voelt typisch is voor een sociale fobie.
Als u merkt dat uw symptomen overeenkomen met een diagnose van SAD, weet dan dat er hulp beschikbaar is. Hulp krijgen kan in het begin misschien moeilijk zijn, maar het zal een stap in de goede richting zijn en uiteindelijk de moeite waard.
Als u of een geliefde worstelt met een sociale fobie, neem dan contact op met de nationale hulplijn voor middelenmisbruik en geestelijke gezondheidszorg (SAMHSA) op 1-800-662-4357 voor informatie over ondersteunings- en behandelingsfaciliteiten in uw regio.
Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.
De oorzaken van een sociale angststoornis begrijpen