Catatonische depressie is wanneer catatonie gelijktijdig optreedt met depressie. Catatonie is een toestand waarin een persoon duidelijke stoornissen in motorische activiteit ervaart. Hoewel over het algemeen beschouwd als verminderde betrokkenheid en activiteit, kan het zich ook manifesteren als overmatige of eigenaardige motorische symptomen.
Catatonie kan deel uitmaken van een andere psychische stoornis of medische aandoening, of het kan worden gecategoriseerd als 'niet gespecificeerd'. Niet-gespecificeerde catatonie omvat alle gevallen waarin er geen ernstige psychotische, affectieve of medische stoornis kan worden gediagnosticeerd.
Catatonie zelf is niet ongewoon en treft ongeveer 10% van de mensen met psychiatrische aandoeningen in westerse landen. Het is echter zeldzaam dat mensen met een depressieve stoornis het hebben. Wanneer catatonie optreedt bij depressie, is dit over het algemeen in de context van een bipolaire stoornis.
In feite worden mensen met symptomen van katatonie het vaakst gediagnosticeerd met een bipolaire stoornis, gevolgd door schizofrenie, de op één na meest voorkomende psychiatrische aandoening die verband houdt met katatonie.
Symptomen
Catatonie is een syndroom dat veel verschillende tekenen en symptomen omvat, waarvan sommige vrij breed van aard zijn. Mogelijke manifestaties kunnen zijn:
- Verdoving: Misschien wel het meest prominente teken is verdoving. Stupor wordt gekenmerkt door een gebrek aan mobiliteit en spraak.
- houding: Personen met catatonie kunnen geruime tijd in dezelfde houding blijven.
- Wasachtige flexibiliteit: De clinicus die iemand met katatonie onderzoekt, kan het individu in zeer ongemakkelijke houdingen plaatsen die het individu gedurende een lange tijd zal volhouden.
- Negativisme: Pogingen om een van de lichaamsdelen van de katatonische persoon te bewegen stuiten op een weerstand die gelijk is aan de hoeveelheid kracht die wordt uitgeoefend.
- Automatische gehoorzaamheid: Mensen met catatonie volgen automatisch alle instructies van de examinator op.
- Ambitentie: De persoon met katatonie wisselt af tussen meewerken aan de instructies van de examinator en zich ertegen verzetten.
- Psychologisch kussen: De katatonische persoon gaat met zijn hoofd een paar centimeter boven het bed liggen, bijna alsof er een onzichtbaar kussen onder zijn hoofd ligt. Deze positie kan voor een langere tijd worden aangehouden.
- Gedwongen grijpen: Het individu grijpt herhaaldelijk en met geweld de hand van de onderzoeker vast wanneer deze wordt aangeboden.
- Obstructie: De katatonische persoon stopt plotseling midden in een beweging zonder duidelijke reden om dat te doen.
- Echopraxie: Dit omvat het nabootsen van de acties van de persoon die aan het woord is.
- Afkeer: Een persoon met katatonie wendt zich af wanneer hij wordt aangesproken.
- manieren: Dit symptoom omvat het uitvoeren van herhaalde, doelgerichte bewegingen (bijvoorbeeld salueren).
- Stereotypieën: Mensen met katatonie maken soms herhaalde, niet-doelgerichte bewegingen (bijvoorbeeld schommelen).
- Motorisch doorzettingsvermogen: Mensen met catatonie kunnen ook doorgaan met het maken van een bepaalde beweging, zelfs nadat deze zijn oorspronkelijke relevantie heeft verloren.
- Opwinding: Een ander symptoom van katatonie houdt in dat je je bezighoudt met buitensporige en doelloze activiteit die niet wordt aangedreven door prikkels van buitenaf.
- Spraakafwijkingen: De spraak kan bepaalde onregelmatigheden vertonen, zoals herhaling van wat andere mensen zeggen of monotone spraak.
Catatonische depressie kan ook worden gekenmerkt door andere symptomen van depressie, zoals een slecht humeur, gevoelens van hopeloosheid, slechte concentratie en veranderingen in de slaap.
Oorzaken
Hoewel het niet precies bekend is wat catatonie veroorzaakt, zijn er een aantal theorieën naar voren gebracht, waaronder de volgende:
- Tekort aan gamma-aminoboterzuur (GABA)
- Ontregeling in glutamaat
- Ontregeling van dopamine
- Afwijkingen van het metabolisme in de thalamus en frontale kwabben
Eén evolutietheorie suggereert dat catatonie te wijten kan zijn aan een overdreven primaire angstreactie. Het is mogelijk, zo suggereren deze wetenschappers, dat onze prehistorische voorouders, die vaak met roofdieren te maken hadden, het vermogen ontwikkelden om gedurende lange tijd heel stil te blijven om detectie door gevaarlijke dieren te voorkomen. Catatonia, zeggen ze, zou dit oude verdedigingsmechanisme kunnen zijn dat in actie wordt gebracht door sterke gevoelens van angst
Diagnose
Het diagnosticeren van catatonische depressie begint met het uitvoeren van een gezondheidsbeoordeling van de symptomen van de persoon. Artsen vragen meestal naar wanneer de symptomen voor het eerst verschenen. Ze zullen ook willen weten wat deze symptomen lijken te verbeteren of verergeren.
Om catatonische depressie te diagnosticeren, kan een arts of psychiater vaak met familieleden of geliefden praten over de symptomen van de persoon. Een persoon met een catatonische depressie kan mogelijk geen vragen beantwoorden.
Artsen moeten ook andere aandoeningen uitsluiten die tot soortgelijke symptomen kunnen leiden.
De Diagnostische en statistische handleiding voor geestelijke aandoeningen (DSM-5) specificeert dat de diagnose van catatonische depressie de aanwezigheid van ten minste drie psychomotorische symptomen vereist.
Behandeling
Benzodiazepinen en elektroconvulsietherapie (ECT) zijn de twee belangrijkste behandelingen voor katatonie, hoewel bepaalde andere behandelingen, zoals sommige atypische antipsychotica, ook kunnen worden gebruikt.
Benzodiazepinen
Benzodiazepinen zijn de eerste keus voor de behandeling van katatonie. Ze werken door de effecten van de neurotransmitter GABA te versterken. Dit type medicatie kan ook snel verlichting bieden voor symptomen zoals angst, slapeloosheid, opwinding en spierspasmen. Ongeveer 70% van de mensen met katatonie doet het goed met een benzodiazepine genaamd Ativan (lorazepam).
Elektroconvulsietherapie (ECT)
Benzodiazepinen worden over het algemeen eerst geprobeerd, maar ECT kan de eerste keuze zijn voor kwaadaardige katatonie. ECT wordt uitgevoerd onder algemene anesthesie, zodat het individu geen pijn ervaart tijdens de procedure.
ECT is de meest effectieve behandeling die beschikbaar is voor katatonie. Onderzoek suggereert dat het werkt voor ongeveer 80% tot 100% van de mensen met katatonie
Onderzoek suggereert dat benzodiazepinen een effectieve eerstelijnsbehandeling zijn voor katatonie en dat ECT kan worden gebruikt als tweedelijnsbehandeling als benzodiazepinen niet effectief zijn, maar onderzoekers suggereren dat ECT moet worden beschouwd als een eerste keus interventie in gevallen van ernstige katatonie.De twee therapieën - voorgeschreven medicatie en ECT - kunnen ook worden gecombineerd.
Andere behandelingen
Enkele andere behandelingen die ook kunnen worden gebruikt, zijn N-methyl-D-aspartaat (NMDA) en repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS). Onderzoek suggereert dat N-methyl-D-aspartaat (NMDA), een aminozuurderivaat en NMDA-receptoragonist die de werking van glutamaat nabootst, enige effectiviteit vertoont voor het verlichten van katatonische symptomen. RTMS is een niet-invasieve procedure waarbij magnetische pulsen worden gestuurd naar bepaalde delen van de hersenen. Men denkt dat deze magnetische stromen hersencellen stimuleren op een manier die depressie en angst kan verminderen.
Dergelijke behandelingen zijn veelbelovend, maar verder onderzoek is nodig om hun effectiviteit bij de behandeling van catatonische depressie te bepalen.
Als u of een geliefde worstelt met depressie, neem dan contact op met de Nationale Hulplijn voor Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) op 1-800-662-4357 voor informatie over ondersteunings- en behandelfaciliteiten bij u in de buurt.
Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.
Een woord van Verywell
Hoewel catatonie ernstig en levensbedreigend kan zijn, is de prognose goed met de juiste behandeling. Hoewel er een gebrek is aan grootschalige klinische onderzoeken naar de huidige behandelmethoden, ondersteunt het beschikbare onderzoek de effectiviteit van zowel benzodiazepinen als elektroconvulsietherapie (ECT).
Snelle herkenning en behandeling aan het begin van de catatonische toestand zijn essentieel voor de beste resultaten.