Paniekstoornis is een angststoornis die wordt gekenmerkt door terugkerende en onverwachte paniekaanvallen. Deze aanvallen brengen veel fysieke symptomen met zich mee, waaronder beven, zweten, kortademigheid, pijn op de borst en misselijkheid. Paniekaanvallen kunnen ook optreden bij cognitieve symptomen, zoals derealisatie en depersonalisatie, waarbij de patiënt zich niet verbonden voelt met zichzelf en zijn omgeving.
Paniekaanvalsymptomen kunnen moeilijk te beheersen zijn. Terwijl hij een paniekaanval heeft, is het niet ongebruikelijk dat iemand zijn ervaring als beangstigend ervaart. De persoon kan bang zijn dat hij de controle over zichzelf of zijn geest gaat verliezen. Sommige paniekpatiënten ontwikkelen vermijdingsgedrag als een manier om met hun angst voor paniekaanvallen om te gaan
Wat is agorafobie?
Ongeveer een derde van de mensen met een paniekstoornis zal deze afzonderlijke angststoornis ontwikkelen. Agorafobie houdt een ernstige angst in om in bepaalde situaties te zijn en paniekaanvallen of andere soortgelijke paniekachtige symptomen te krijgen, zoals flauwvallen, zich duizelig of licht in het hoofd voelen, braken , of het ervaren van migrainehoofdpijn.
Vooral mensen met pleinvrees zijn bang om een paniekaanval te krijgen in omstandigheden waaraan het buitengewoon moeilijk en/of vernederend zou zijn om te ontsnappen. Iemand met agorafobie kan ook bang zijn voor een paniekaanval op een plek waar hij denkt dat niemand hem kan helpen. Angsten geassocieerd met agorafobie leiden vaak tot aanhoudend vermijdingsgedrag.
Wat zijn vermijdingsgedrag?
Veelvoorkomende gevreesde en vermeden situaties voor mensen met agorafobie zijn menigten, grote open ruimtes, liften, bruggen en reizen. Vermijdingsgedrag komt vaak voor in groepen van gerelateerde angsten. Een agorafobische persoon die bijvoorbeeld bang is een paniekaanval te krijgen tijdens het rijden, kan ook andere vervoersmiddelen gaan vermijden, zoals een passagier in een bus, trein of vliegtuig.
Vermijdingsgedrag heeft de neiging om in de loop van de tijd te groeien en kan de kwaliteit van leven van de agorafoben aantasten. Het werk, het huis en andere verantwoordelijkheden van de persoon kunnen eronder lijden. Een agorafobisch persoon is bijvoorbeeld mogelijk niet in staat om naar belangrijke afspraken te reizen, speciale gelegenheden bij te wonen of gewone dagelijkse activiteiten uit te voeren. Vermijdingsgedrag kan zo intens worden dat de persoon aan huis gebonden raakt met agorafobie.
Het kan moeilijk zijn om te begrijpen hoe een persoon vermijdingsgedrag kan ontwikkelen. Om een beter begrip te krijgen van vermijdingsgedrag, stel je voor dat je de paniekstoornis hebt: je bent in een overvolle bioscoop wanneer je een onverwachte paniekaanval krijgt. Je begint te beven, je borst doet pijn, je hart bonst en je voelt alsof je stikt. Je wilt geen scène maken, maar je begint te vrezen voor je leven. Je vraagt je af of je een medisch noodgeval hebt. Je krijgt het gevoel alsof je van een afstand naar jezelf kijkt. Je voelt je gevangen in de bioscoop en ondanks je schaamte loop je de bioscoop uit.
Nadat u bent vertrokken en uw symptomen zijn verdwenen, schaamt u zich voor hoe u reageerde. De volgende keer dat een vriend je uitnodigt om naar een film te gaan, weiger je en vind je het te moeilijk om nog een keer te gaan. Je begint bang te worden voor een paniekaanval in andere soortgelijke situaties en begint andere drukke gebieden te vermijden, zoals winkelcentra of concerten. Je vermijdingsgedrag begint je leven te beperken.
Vermijdingsgedrag overwinnen
Zodra een persoon vermijdingsgedrag ontwikkelt, kan het een enorme uitdaging worden om gevreesde situaties het hoofd te bieden. Vermijdingsgedrag kan geruststellend aanvoelen, waardoor de persoon tijdelijke verlichting van angst krijgt. Maar dit gedrag versterkt op de lange termijn alleen maar hun angst en bezorgdheid.
Agorafobie en vermijdingsgedrag kunnen verergeren als ze niet worden behandeld. Gelukkig zijn er behandelingsopties die kunnen helpen bij het beheersen van agorafobie en het overwinnen van vermijdingsgedrag. Een typische behandeling omvat een combinatie van medicatie en therapie.
Een behandelingsproces, bekend als systematische desensibilisatie, wordt vaak gebruikt om de persoon te helpen geleidelijk zijn vermeden en gevreesde situaties het hoofd te bieden. Een persoon met agorafobie vindt het vaak geruststellend om zijn angsten onder ogen te zien wanneer hij wordt vergezeld door een vertrouwde vriend of familielid.
Door behandeling en de steun van dierbaren kan een persoon met agorafobie verwachten zijn angsten te beheersen, minder paniekaanvallen en vermijdingsgedrag te ervaren en een onafhankelijker leven te hervatten.