Kinemortofobie, of de angst voor zombies, komt verrassend vaak voor. Zombies spelen een belangrijke rol in horrorfictie, van romans tot Hollywood-films en zijn een nietje bij de meeste grote Halloween-evenementen. De term 'zombie-apocalyps', die verwijst naar een pandemie waarbij zombies de planeet overnemen, is een relatief nieuw concept. Zombie-angsten zijn echter veel ouder. Het moderne beeld van de zombie put uit een groot aantal bronnen, waaronder West-Afrikaanse voodoo-kennis en meer algemene ideeën over de ondoden.
Zombies en voodoo
Het woord 'zombie' is een afgeleide van 'zombi', zelf een Creoolse variant van Nzambi. Een slangengod in sommige vormen van West-Afrikaanse en Haïtiaanse voodoo, Nzambi verschijnt in een veelvoud aan slangachtige vormen. Hoewel Nzambi in veel voodoo-rituelen wordt aangeroepen, is zombificatie een ritueel dat buiten de traditionele voodoo-praktijk plaatsvindt. Het wordt beschouwd als een vorm van zwarte magie en wordt uitgevoerd door een bokor, of tovenaar, in plaats van een voodoo-priester of priesteres. Van sommige afgelegen stammen wordt aangenomen dat ze een uitloper van voodoo beoefenen waarin zombies een grotere rol spelen.
Volgens de overlevering zijn deze zombies normale mensen die een ritueel ondergaan op basis van spreuken of drankjes. Het slachtoffer sterft, alleen om te worden gereanimeerd als een hersenloze entiteit onder de controle van de bokor. In sommige tradities wordt de ziel van het slachtoffer bewaard in een fles die door de bokor wordt bewaard, die kan worden verkocht als een geluksbrenger. Over het algemeen wordt aangenomen dat de ziel uiteindelijk door God wordt teruggewonnen, waarna het slachtoffer vrede zal vinden.
Meldingen van dit type zombie blijven vandaag de dag aan de oppervlakte komen, vooral onder afgelegen Haïtiaanse volkeren. Sommige onderzoekers geloven dat het zombificatieritueel eigenlijk krachtige neurotoxines en psychoactieve drugs omvat. Wanneer ze in combinatie worden gebruikt, kunnen deze medicijnen verlamming veroorzaken, gevolgd door een psychotische reactie die het effect en het geheugen afstompt, waardoor het slachtoffer plooibaar en onderworpen wordt aan controle.
Deze verklaring geeft geloof aan de theorie dat het mogelijk is, hoewel zeldzaam, dat zombificatie wordt 'genezen'. Er zijn enkele verhalen over een zombified persoon die tot bezinning komt wanneer hij wordt omringd door mensen en objecten die in het leven een sterke emotionele band hadden.
Ondoden in andere culturen
Lang voordat de term 'zombie' in de jaren twintig populair werd, hadden tal van culturen over de hele wereld mythen en overleveringen met betrekking tot de ondoden. Deze wezens omvatten skeletten, geesten, mummies en revenants. In veel tradities zijn het hersenloze dienaren onder de controle van een necromancer, maar in sommige gevallen worden ze gemotiveerd om terug te keren door hun eigen emoties. Veelvoorkomende motivaties zijn wraakzucht of een sterke emotionele band met een persoon of situatie. Deze mythische wezens hebben mogelijk als inspiratie gediend voor latere vampiers en zombies.
Zombies in de populaire cultuur
Hoewel het technisch gezien geen zombieroman is, is Mary Shelley's Frankenstein, gepubliceerd in 1818, had een sterke invloed op de moderne zombiemythe. In plaats van een hersenloos lijk dat gereanimeerd is door een tovenaar, is het monster opgebouwd uit een groot aantal lichaamsdelen door een wetenschapper die hem vervolgens afwijst. Alleen en bang toont het monster de zeer menselijke emoties van vernedering, woede en wraak, evenals liefde, vreugde en hoop.
Het monster maakt zijn eigen keuzes en baant zijn eigen weg door het leven. Hij zoekt een opleiding, leest zich een weg door klassiekers en probeert wanhopig acceptatie te vinden. Bij gebrek aan begeleiding is hij vatbaar voor moorddadige woedeaanvallen. Uiteindelijk kiest hij ervoor om zijn eigen leven te beëindigen in plaats van de mensheid te onderwerpen aan zijn uiterlijk en stemmingen.
Het idee van een zombie als de creatie van een gekke wetenschapper in plaats van een tovenaar bleek populair, met tal van romans die een soortgelijk pad volgden. In de jaren dertig kreeg het concept van zombificatie als een ziekte ingang. In 1954 verscheen de roman Ik ben een legende (aangepast in 2007 als een film met dezelfde naam) zette het toneel voor de zombie-apocalyps en veranderde Los Angeles in een spookstad die werd overspoeld met griezelige slachtoffers van een plaag. De wezens van Ik ben een legende bloed drinken, waardoor ze meer op vampiers lijken dan op moderne zombies.
Tegenwoordig blijven Hollywood-films het basisconcept van een zombie verfijnen. In sommige films worden ze neergezet als langzaam bewegende wezens die alleen worden aangedreven door oerinstincten, terwijl andere ze afbeelden met een gemiddelde of zelfs bovengemiddelde intelligentie. Sommige zombies kunnen worden bestuurd, andere niet.
Maar vrijwel elke moderne Hollywood-film maakt gebruik van concepten die zijn geïntroduceerd in de low-budget klassieker uit 1968, Nacht van de levende doden. Die film vestigde de moderne zombie als een semi-intelligente voormalige mens die het slachtoffer is geworden van een onbekend virus. Het virus verspreidt zich wijd en zijd en leidt tot de totale ineenstorting van de samenleving.
Moderne zombielegendes
De term "zombie-apocalyps" is het populaire lexicon binnengekomen, met ontelbare boeken en websites die zijn gewijd aan het leren van mensen hoe ze een zombieplaag kunnen overleven. De Centers for Disease Control (CDC) is zelfs in actie gekomen door een website te publiceren met aanwijzingen over hoe verder te gaan in het geval van een zombie-apocalyps als een manier om voorlichting te geven over alle paraatheid voor gevaren.
Voor veel mensen is een zombie-apocalyps een metafoor voor de sociale en economische ineenstorting van de samenleving, aangezien de populariteit van zombies lijkt toe te nemen in tijden van economische of sociale strijd.
Omgaan met zombiefobie
Voor sommige mensen is het concept van zombies letterlijk angstaanjagend. Elke fobie van een mythisch wezen, zoals zombies of vampiers, kan moeilijk zijn om toe te geven. In tegenstelling tot agorafobie of claustrofobie, wordt de bekentenis van een zombiefobie vaak met gelach begroet. Zombie-beelden zijn overal en het kan bijna onmogelijk zijn om alle verwijzingen naar zombies te vermijden. Als je angst overmatige stress veroorzaakt, vraag dan advies aan een professional in de geestelijke gezondheidszorg.
