De hondenexperimenten van Pavlov speelden een cruciale rol bij de ontdekking van een van de belangrijkste concepten in de psychologie: klassieke conditionering. Hoewel het nogal per ongeluk gebeurde, hadden de beroemde experimenten van Pavlov een grote invloed op ons begrip van hoe leren plaatsvindt, evenals op de ontwikkeling van de school voor gedragspsychologie. Klassieke conditionering wordt soms Pavloviaanse conditionering genoemd.
Pavlov's hond: een achtergrond
Hoe leidden experimenten met de spijsvertering bij honden tot een van de belangrijkste ontdekkingen in de psychologie? Ivan Pavlov was een bekende Russische fysioloog die in 1904 de Nobelprijs won voor zijn onderzoek naar spijsverteringsprocessen.
Terwijl hij de spijsvertering bij honden bestudeerde, merkte Pavlov een interessante gebeurtenis op: zijn honden begonnen te kwijlen wanneer een assistent de kamer binnenkwam.
Het concept van klassieke conditionering wordt bestudeerd door elke beginnende psychologiestudent, dus het kan verrassend zijn om te horen dat de man die dit fenomeen voor het eerst opmerkte, helemaal geen psycholoog was.
Tijdens zijn spijsverteringsonderzoek introduceerden Pavlov en zijn assistenten een verscheidenheid aan eetbare en niet-eetbare items en meten ze de speekselproductie die de items produceerden. Speekselafscheiding, merkte hij op, is een reflexief proces. Het gebeurt automatisch als reactie op een specifieke stimulus en staat niet onder bewuste controle.
Pavlov merkte echter op dat de honden vaak begonnen te kwijlen bij afwezigheid van voedsel en geur. Hij realiseerde zich al snel dat deze speekselreactie niet te wijten was aan een automatisch, fysiologisch proces.
Pavlov's theorie van klassieke conditionering
Op basis van zijn observaties suggereerde Pavlov dat het speekselvloed een aangeleerde reactie was. De honden van Pavlov reageerden op de aanblik van de witte laboratoriumjassen van de onderzoeksassistenten, die de dieren waren gaan associëren met de presentatie van voedsel. In tegenstelling tot de speekselreactie op de presentatie van voedsel, wat een ongeconditioneerde reflex is, is het kwijlen op de verwachting van voedsel een geconditioneerde reflex.
Pavlov richtte zich vervolgens op het onderzoeken van hoe deze geconditioneerde reacties precies worden geleerd of verworven. In een reeks experimenten probeerde hij een geconditioneerde reactie op een voorheen neutrale stimulus uit te lokken. Hij koos ervoor om voedsel te gebruiken als de ongeconditioneerde stimulus, of de stimulus die een natuurlijke en automatische reactie oproept.
Het geluid van een metronoom werd gekozen als neutrale stimulus. De honden zouden eerst worden blootgesteld aan het geluid van de tikkende metronoom, en daarna werd het eten meteen aangeboden.
Na verschillende conditioneringsproeven merkte Pavlov op dat de honden begonnen te kwijlen na het horen van de metronoom. "Een stimulus die op zichzelf neutraal was, was gesuperponeerd op de actie van de aangeboren voedingsreflex", schreef Pavlov over de resultaten.
"We hebben waargenomen dat, na verschillende herhalingen van de gecombineerde stimulatie, de geluiden van de metronoom de eigenschap hadden gekregen om speekselafscheiding te stimuleren." Met andere woorden, de voorheen neutrale stimulus (de metronoom) was een zogenaamde geconditioneerde stimulus geworden die vervolgens een geconditioneerde respons (speekselvloed) uitlokte.
Impact van Pavlovs onderzoek
Pavlovs ontdekking van klassieke conditionering blijft een van de belangrijkste in de geschiedenis van de psychologie.
Naast het vormen van de basis van wat gedragspsychologie zou worden, blijft het klassieke conditioneringsproces vandaag de dag belangrijk voor tal van toepassingen, waaronder gedragsverandering en geestelijke gezondheidsbehandeling, waaronder de behandeling van fobieën, angst- en paniekstoornissen.
Het werk van Pavlov heeft ook geleid tot onderzoek naar het toepassen van klassieke conditioneringsprincipes op smaakaversies. De principes zijn gebruikt om te voorkomen dat coyotes op huisdieren azen en om een neutrale stimulus (het eten van een bepaald soort voedsel) te gebruiken in combinatie met een ongeconditioneerde reactie (negatieve resultaten na het eten van het voedsel) om een afkeer van een bepaald voedsel te creëren.
In tegenstelling tot andere vormen van klassieke conditionering, vereist dit type conditionering niet meerdere paren om een associatie te vormen. In feite treden smaakaversies over het algemeen op na slechts een enkele koppeling. Ranchers hebben manieren gevonden om deze vorm van klassieke conditionering goed te gebruiken om hun kuddes te beschermen.
In één voorbeeld werd schapenvlees geïnjecteerd met een medicijn dat ernstige misselijkheid veroorzaakt. Na het eten van het vergif.webptigde vlees vermeden de coyotes de schaapskuddes in plaats van ze aan te vallen.
Hoewel Pavlovs ontdekking van klassieke conditionering een essentieel onderdeel vormde van de geschiedenis van de psychologie, blijft zijn werk ook vandaag de dag inspireren tot verder onderzoek. Zijn bijdragen aan de psychologie hebben ertoe bijgedragen dat het vakgebied is geworden tot wat het nu is en zal waarschijnlijk ons begrip van menselijk gedrag in de komende jaren blijven vormen.
