Psychische aandoeningen zijn stoornissen in iemands denken, voelen of gedrag (of een combinatie hiervan) die een weerspiegeling zijn van een probleem in het mentale functioneren. Ze veroorzaken leed of invaliditeit bij sociale, werk- of gezinsactiviteiten. Net zoals de uitdrukking "lichamelijke ziekte" wordt gebruikt om een reeks lichamelijke gezondheidsproblemen te beschrijven, omvat de term "geestelijke ziekte" een verscheidenheid aan geestelijke gezondheidsproblemen.
Wat is een psychische aandoening?
De American Psychiatric Association definieert geestesziekte als een gezondheidstoestand die gepaard gaat met "veranderingen in emotie, denken of gedrag - of een combinatie hiervan." Indien onbehandeld, kunnen psychische aandoeningen een enorme impact hebben op het dagelijks leven, inclusief uw vermogen om te werken, voor uw gezin te zorgen en om met anderen om te gaan en om te gaan. Net als bij andere medische aandoeningen zoals diabetes of hartaandoeningen, is het geen schande om een psychische aandoening te hebben, en ondersteuning en behandeling zijn beschikbaar.
prevalentie
Psychische aandoeningen komen ongelooflijk vaak voor in de Verenigde Staten. Elk jaar:
- 1 op de 5 Amerikaanse volwassenen ervaart een psychische aandoening
- 1 op de 25 Amerikaanse volwassenen leeft met een ernstige psychische aandoening
- 1 op de 6 Amerikaanse jongeren van 6 tot 17 jaar ervaart een psychische aandoening
Ernstige psychische aandoeningen (SMI) is een term die door gezondheidswerkers wordt gebruikt om de ernstigste psychische aandoeningen te beschrijven. Deze ziekten belemmeren of beperken een of meer belangrijke levensactiviteiten aanzienlijk. Twee van de meest voorkomende SMI's zijn bipolaire stoornis en schizofrenie.
Types
Er zijn honderden psychische aandoeningen vermeld in de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), de diagnostische handleiding van de American Psychiatric Association. De DSM-5 plaatst ziekten in categorieën op basis van hun diagnostische criteria
Angst stoornissen
Deze groep psychische aandoeningen wordt gekenmerkt door significante gevoelens van angst of angst, vergezeld van fysieke symptomen zoals kortademigheid, snelle hartslag en duizeligheid.
Drie belangrijke angststoornissen zijn:
- Gegeneraliseerde angststoornis (GAD)
- Angststoornis
- Sociale angststoornis (SAD)
Bipolaire en gerelateerde stoornissen
Bipolaire stoornissen, voorheen bekend als manische depressie, worden gekenmerkt door afwisselende episodes van manie, hypomanie en ernstige depressie.
Er zijn drie brede soorten bipolaire stoornis:
- Bipolaire I
- Bipolaire II
- Cyclothymie
Depressieve stoornissen
Het gemeenschappelijke kenmerk van alle depressieve stoornissen is de aanwezigheid van een droevige, lege of prikkelbare stemming, vergezeld van fysieke symptomen en cognitieve veranderingen die het vermogen van een persoon om te functioneren aanzienlijk beïnvloeden.
Voorbeelden zijn depressieve stoornis en premenstruele dysfore stoornis (PMDD).
Disruptieve, impulsbeheersings- en gedragsstoornissen
Een groep psychiatrische aandoeningen waarbij problemen optreden met de zelfbeheersing van emoties en gedrag.
Aandoeningen in deze groep zijn onder meer:
- Intermitterende explosieve stoornis
- Kleptomanie
- Oppositionele opstandige stoornis (ODD)
- Pyromanie
Dissociatieve stoornissen
Deze groep psychiatrische syndromen wordt gekenmerkt door een onvrijwillige ontkoppeling tussen bewustzijn, herinneringen, emoties, percepties en gedragingen - zelfs de eigen identiteit of het zelfgevoel.
Eliminatiestoornissen
Kinderen met eliminatiestoornissen ledigen herhaaldelijk urine of ontlasting op ongepaste tijden en op ongepaste plaatsen, of de actie nu onvrijwillig is of niet.
Voedings- en eetstoornissen
Eetstoornissen worden gekenmerkt door een aanhoudende verstoring van het eetpatroon die leidt tot een slechte lichamelijke en psychische gezondheid.
Drie belangrijke eetstoornissen zijn:
- Anorexia nervosa
- Vreetbui syndroom
- Boulimia nervosa
Geslachtsdysforie
Geslachtsdysforie, voorheen bekend als genderidentiteitsstoornis, treedt op wanneer een persoon extreem ongemak of angst voelt omdat hun genderidentiteit op gespannen voet staat met het geslacht dat hen bij de geboorte is toegewezen.
Neurocognitieve stoornissen
Deze stoornissen worden gekenmerkt door een afname van iemands eerdere cognitieve functieniveau. Naast de ziekte van Alzheimer omvatten andere aandoeningen in deze categorie:
- de ziekte van Huntington
- Neurocognitieve problemen als gevolg van HIV-infectie
- Traumatisch hersenletsel (TBI)
Neurologische ontwikkelingsstoornissen
Deze stoornissen manifesteren zich meestal vroeg in de ontwikkeling, vaak voordat een kind naar de basisschool gaat. Ze worden gekenmerkt door beperkingen in het persoonlijk, sociaal, academisch of beroepsmatig functioneren.
Voorbeelden van neurologische ontwikkelingsstoornissen zijn:
- Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD)
- Autisme
- Leer- en verstandelijke beperking
Obsessief-compulsieve en gerelateerde stoornissen
Zoals de naam al doet vermoeden, worden deze stoornissen gekenmerkt door de aanwezigheid van obsessies en/of dwanghandelingen.
Voorbeelden van obsessief-compulsieve en gerelateerde stoornissen zijn:
- Lichaamsdysmorfe stoornis
- Hamsterstoornis
- Obsessief-compulsieve stoornis (OCS)
Parafiele stoornissen
Beschrijft intense of aanhoudende seksuele interesses die angst of beperkingen veroorzaken. Het kan hierbij gaan om terugkerende fantasieën, driften of gedragingen waarbij atypische seksuele interesses betrokken zijn.
Persoonlijkheidsstoornissen
Deze stoornissen worden gekenmerkt door een blijvend onbuigzaam patroon van ervaring en gedrag dat angst of beperkingen veroorzaakt. Er zijn momenteel 10 erkende persoonlijkheidsstoornissen.
Schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen
Deze aandoeningen worden gedefinieerd door afwijkingen op een of meer van de volgende gebieden:
- Waanideeën
- ongeorganiseerd denken
- Ongeorganiseerd of abnormaal motorisch gedrag
- Hallucinaties
- Negatieve symptomen
Seksuele disfuncties
Deze heterogene groep stoornissen wordt gekenmerkt door het onvermogen van een persoon om volledig deel te nemen aan of seksueel genot te ervaren.
Enkele van de meest voorkomende seksuele disfuncties zijn:
- Vertraagde ejaculatie
- Erectiestoornis
- Vrouwelijke orgastische stoornis
- Vrouwelijke seksuele interesse/opwindingsstoornis
Slaap-waakstoornissen
Er zijn verschillende soorten slaap-waakstoornissen, en ze hebben allemaal te maken met problemen om in slaap te vallen of wakker te blijven op gewenste of sociaal geschikte tijden.
Deze stoornissen worden gekenmerkt door een verkeerde uitlijning van het circadiane ritme met de omgeving of afwijkingen van het circadiane systeem zelf. Veelvoorkomende slaap-waakstoornissen zijn slapeloosheid en narcolepsie.
Somatisch symptoom en gerelateerde aandoeningen
Mensen met deze aandoeningen voelen extreme, overdreven angst voor lichamelijke symptomen, zoals pijn, zwakte of kortademigheid. Deze preoccupatie is zo intens dat het het dagelijks leven van de persoon verstoort.
Stofgerelateerde en verslavende stoornissen
Alle middelengerelateerde stoornissen worden gekenmerkt door een cluster van gedrags- en lichamelijke symptomen, waaronder ontwenning, tolerantie en verlangen. Stofgerelateerde aandoeningen kunnen het gevolg zijn van het gebruik van 10 afzonderlijke klassen geneesmiddelen.
Trauma- en stressgerelateerde stoornissen
Deze groep omvat aandoeningen die verband houden met blootstelling aan een traumatische of stressvolle gebeurtenis. De meest voorkomende is posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Tekenen en symptomen
Iedereen ervaart pieken en dalen in zijn geestelijke gezondheid. Een stressvolle ervaring, zoals het verlies van een dierbare, kan uw psychisch welzijn tijdelijk verminderen. Over het algemeen moeten uw symptomen, om aan de criteria voor psychische aandoeningen te voldoen, aanzienlijk leed veroorzaken of uw sociale, beroeps- of educatieve functioneren verstoren en een bepaalde tijd aanhouden.
Elke aandoening heeft zijn eigen reeks symptomen die sterk kunnen variëren in ernst, maar veel voorkomende symptomen van psychische aandoeningen bij volwassenen en adolescenten kunnen zijn:
- Overmatige angst of onbehagen: Zich bang, angstig, nerveus of in paniek voelen
- Stemmingswisselingen: Diepe droefheid, onvermogen om vreugde te uiten, onverschilligheid voor situaties, gevoelens van hopeloosheid, lachen op ongepaste momenten zonder duidelijke reden, of zelfmoordgedachten
- problemen met denken: onvermogen om zich te concentreren of problemen met geheugen, gedachten of spraak die moeilijk uit te leggen zijn
- Slaap- of eetlustveranderingen: veel meer of minder slapen en eten dan normaal; merkbare en snelle gewichtstoename of -verlies
- Intrekking: Lange tijd zitten en niets doen of stoppen met eerder genoten activiteiten
Het is belangrijk op te merken dat de aanwezigheid van een of twee van deze symptomen alleen niet betekent dat u een psychische aandoening heeft. Maar het geeft wel aan dat u mogelijk verdere evaluatie nodig heeft.
Als u meerdere van deze symptomen tegelijk ervaart en ze verhinderen u om verder te gaan met uw dagelijkse leven, neem dan contact op met een arts of een professional in de geestelijke gezondheidszorg.
Oorzaken
Er is niet één oorzaak van psychische aandoeningen. In plaats daarvan wordt gedacht dat ze voortkomen uit een breed scala aan factoren (soms in combinatie). De volgende zijn enkele factoren die van invloed kunnen zijn op het ontwikkelen van een psychische aandoening:
- Biologie: Hersenchemie speelt een grote rol bij psychische aandoeningen. Veranderingen en onbalans in neurotransmitters, de chemische boodschappers in de hersenen, worden vaak geassocieerd met psychische stoornissen.
- Blootstelling aan het milieu: Kinderen die in de baarmoeder aan bepaalde stoffen worden blootgesteld, lopen mogelijk een hoger risico op het ontwikkelen van een psychische aandoening. Als uw moeder bijvoorbeeld alcohol dronk, drugs gebruikte of werd blootgesteld aan schadelijke chemicaliën of gif.webpstoffen toen ze zwanger van u was, loopt u mogelijk een verhoogd risico.
- Genetica: Experts weten al lang dat veel psychische aandoeningen in families voorkomen, wat wijst op een genetische component. Mensen met een familielid met een psychische aandoening, zoals autisme, bipolaire stoornis, ernstige depressie en schizofrenie, lopen mogelijk een hoger risico om het bijvoorbeeld te ontwikkelen.
- Levenservaringen: De stressvolle levensgebeurtenissen die je hebt meegemaakt, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een psychische aandoening. Het doorstaan van traumatische gebeurtenissen kan bijvoorbeeld een aandoening als PTSS veroorzaken, terwijl herhaalde veranderingen in de primaire verzorgers in de kindertijd de ontwikkeling van een hechtingsstoornis kunnen beïnvloeden.
Diagnose
Diagnose van een psychische aandoening is een proces dat uit meerdere stappen bestaat en waarbij meerdere zorgverleners betrokken kunnen zijn, vaak beginnend bij uw huisarts.
Fysiek examen
Voordat een diagnose wordt gesteld, moet u mogelijk een lichamelijk onderzoek ondergaan om een lichamelijke aandoening uit te sluiten. Sommige psychische aandoeningen, zoals depressie en angst, kunnen lichamelijke oorzaken hebben. Schildklierproblemen en andere lichamelijke ziekten kunnen soms ook verkeerd worden gediagnosticeerd als psychische stoornissen vanwege overlappende of vergelijkbare symptomen; daarom is een grondig lichamelijk onderzoek essentieel.
Uw arts zal een lange geschiedenis doornemen en kan laboratoriumtests bestellen om fysieke problemen uit te sluiten die uw symptomen zouden kunnen veroorzaken. Als uw arts geen fysieke oorzaak voor uw symptomen vindt, wordt u waarschijnlijk doorverwezen naar een professional in de geestelijke gezondheidszorg, zodat u kunt worden beoordeeld op psychische aandoeningen.
Psychologische evaluatie
Een beroepsbeoefenaar in de geestelijke gezondheidszorg, zoals een psychiater of psycholoog, zal u een reeks vragen stellen met betrekking tot uw symptomen en familiegeschiedenis. Ze kunnen zelfs een van uw familieleden vragen om deel te nemen aan het interview, zodat ze de symptomen kunnen beschrijven die ze zien.
Soms zal de beroepsbeoefenaar in de geestelijke gezondheidszorg tests en andere psychologische evaluatie-instrumenten afnemen om uw exacte diagnose te bepalen of om de ernst van uw ziekte te helpen bepalen. De meeste psychiaters en psychologen gebruiken de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) van de APA om psychische aandoeningen te diagnosticeren.
Deze handleiding bevat beschrijvingen en symptomen voor alle verschillende psychische aandoeningen. Het somt ook criteria op zoals welke symptomen aanwezig moeten zijn, hoeveel en voor hoe lang (samen met aandoeningen die niet aanwezig zouden moeten zijn) om in aanmerking te komen voor een bepaalde diagnose. Dit staat bekend als de diagnostische criteria.
Het is niet ongewoon om te worden gediagnosticeerd met meer dan één psychische aandoening. Sommige aandoeningen verhogen het risico op andere aandoeningen. Soms kan een angststoornis zich bijvoorbeeld ontwikkelen tot een depressieve stoornis.
Behandeling
De meeste psychische aandoeningen worden niet als 'geneesbaar' beschouwd, maar ze zijn zeker te behandelen. Behandeling voor psychische stoornissen varieert sterk, afhankelijk van uw individuele diagnose en de ernst van uw symptomen, en de resultaten kunnen sterk variëren op individueel niveau.
Sommige psychische aandoeningen reageren goed op medicijnen. Andere aandoeningen reageren het beste op gesprekstherapie. Sommige onderzoeken ondersteunen ook het gebruik van complementaire en alternatieve therapieën voor bepaalde aandoeningen. Vaak zullen behandelplannen een combinatie van behandelingsopties bevatten en zal wat vallen en opstaan vereisen voordat u kunt vinden wat het beste voor u werkt.
Een woord van Verywell
Leven met een psychische aandoening, of het nu gaat om u of een geliefde, kan heel moeilijk zijn, maar er is hulp beschikbaar. Als u vermoedt dat u of iemand van wie u houdt een psychische aandoening heeft, neem dan contact op met uw arts, die u mogelijk doorverwijst naar een beroepsbeoefenaar in de geestelijke gezondheidszorg voor verdere beoordeling, evaluatie en behandeling. U kunt ook rechtstreeks contact opnemen met een psychotherapeut.
Als u of een geliefde worstelt met geestelijke gezondheid, neem dan contact op met de nationale hulplijn voor middelenmisbruik en geestelijke gezondheidszorg (SAMHSA) op 1-800-662-4357 voor informatie over ondersteunings- en behandelingsfaciliteiten in uw regio.
Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.
