Kan een bult op je achterhoofd een aanwijzing zijn voor je innerlijke persoonlijkheid? Dit idee was een centraal thema in de frenologie, een pseudowetenschap waarbij bulten op de schedel van een persoon werden gekoppeld aan bepaalde aspecten van iemands persoonlijkheid en karakter.
Geschiedenis van de frenologie
Frenologie ontstond aan het eind van de 18e eeuw in Wenen als de theorie van de 'organologie' van de Duitse arts Franz Joseph Gall. Het werd later gepopulariseerd als frenologie door de assistent van Gall, een Duitse arts genaamd Johann Gaspar Spurzheim.
Gall merkte op dat de hersenschors van mensen veel groter was dan die van dieren, wat volgens hem de mens intellectueel superieur maakte. Uiteindelijk raakte hij ervan overtuigd dat de fysieke kenmerken van de cortex ook te zien waren in de vorm en grootte van de schedel. Hij geloofde dat hobbels op het oppervlak van de hersenen konden worden gedetecteerd door de hobbels op het oppervlak van het hoofd van een persoon te voelen.
Hij suggereerde dat de hobbels, inkepingen en de algehele vorm van de schedel kunnen worden gekoppeld aan verschillende aspecten van iemands persoonlijkheid, karakter en capaciteiten. Nadat hij de hoofden van jonge zakkenrollers had onderzocht, ontdekte Gall dat velen bultjes op hun schedel hadden net boven hun oren. Hij suggereerde dat deze hobbels werden geassocieerd met 'hebzucht', of een neiging om te stelen, oppotten of hebzucht te tonen.
In zijn boek over frenologie suggereerde Gall dat morele en intellectuele vermogens aangeboren waren. Met andere woorden, mensen werden geboren met hun morele karakter en intelligentie. Als je een dief was, was dat omdat je geboren was met een aanleg voor bedrog.
Gall geloofde dat de hersenen alle neigingen, gevoelens en vermogens beheersten, en dat de hersenen uit evenveel organen bestonden als er verschillende vermogens, neigingen en gevoelens zijn. De vorm van de schedel vertegenwoordigde en weerspiegelde de vorm en ontwikkeling van de hersenorganen
De 27 "Faculteiten" in de frenologie
Gall zocht steun voor zijn ideeën door de schedels te meten van mensen in gevangenissen, ziekenhuizen en gestichten, vooral die met vreemd gevormde hoofden. Op basis van wat hij vond, ontwikkelde Gall een systeem van 27 verschillende 'faculteiten', waarvan hij geloofde dat ze overeenkwamen met een bepaalde regio van het hoofd.
- voortplantingsinstincten
- De liefde van iemands nageslacht
- Genegenheid en vriendschap
- Zelfverdediging, moed en vechten
- Vleesetende of moordzuchtige instincten
- Bedrog, scherpte; slimheid
- Gevoel voor eigendom; de neiging om te stelen
- Trots, arrogantie, hooghartigheid, liefde voor autoriteit, verhevenheid
- IJdelheid, ambitie, liefde voor glorie
- Omzichtigheid, vooruitziendheid
- Geschiktheid om te worden opgeleid
- Gevoel voor plaats en plaats
- Herinnering van mensen
- verbaal geheugen
- Taalvaardigheid
- Het gevoel van kleuren
- Gevoel voor klank en muzikaal talent
- Wiskundige vaardigheden
- Mechanische vaardigheden
- Scherpzinnigheid
- Metafysica
- Satire en humor
- Poëtisch talent
- Vriendelijkheid; mededogen; gevoeligheid; morele zin
- Imitatie en mimiek
- religiositeit
- Doorzettingsvermogen, vastberadenheid van het doel
Kritiek op de frenologie van Gall
De methoden van Gall misten echter wetenschappelijke nauwkeurigheid en hij koos ervoor om eenvoudigweg elk bewijs te negeren dat zijn ideeën tegensprak. Desondanks werd frenologie steeds populairder vanaf de jaren 1800 tot ver in de vroege jaren 1900. Je hoofd laten onderzoeken door een frenoloog was een populaire bezigheid tijdens het Victoriaanse tijdperk, en het bleef redelijk populair, zelfs nadat wetenschappelijk bewijs zich begon op te stapelen tegen de ideeën van Gall.
Galls ideeën kregen veel navolging, maar kregen ook veel kritiek van zowel wetenschappers als andere groepen. De katholieke kerk geloofde dat zijn suggestie van een "religieorgel" atheïstisch was, en in 1802 werd het hem verboden om in zijn huis lezingen te geven.
Na de dood van Gall in 1828 gingen enkele van zijn volgelingen door met het ontwikkelen van frenologie, en referenties van de theorie begonnen door te sijpelen in de reguliere populaire cultuur. Ondanks de korte populariteit van frenologie, werd het uiteindelijk gezien als pseudowetenschap, zoals astrologie, numerologie en handlijnkunde.
Kritiek van bekende hersenonderzoekers speelde een belangrijke rol in deze omkering van populaire opvattingen over frenologie. Tijdens het begin tot het midden van de 19e eeuw ontdekte de beroemde Franse arts Marie Jean Pierre Flourens, een pionier in hersenstudies en cerebrale lokalisatie, dat de fundamentele veronderstelling van de frenologie - dat de contouren van de schedel overeenkwamen met de onderliggende vorm van de hersenen - was verkeerd
In 1844 vatte de Franse fysioloog Francois Magendie zijn ontslag samen: "Frenologie, een pseudo-wetenschap van vandaag; net als astrologie, necromantie en alchemie van vroeger, pretendeert de verschillende soorten geheugen in de hersenen te lokaliseren. Maar het is inspanningen zijn slechts beweringen, die geen moment zullen worden onderzocht."
Invloed van frenologie
Hoewel frenologie lang is geïdentificeerd als een pseudowetenschap, heeft het wel bijgedragen aan het leveren van belangrijke bijdragen op het gebied van neurologie. Dankzij de focus op frenologie raakten onderzoekers meer geïnteresseerd in het concept van corticale lokalisatie, een idee dat suggereerde dat bepaalde mentale functies gelokaliseerd waren in bepaalde delen van de hersenen.
Terwijl Gall en andere frenologen ten onrechte geloofden dat hobbels op het hoofd overeenkwamen met persoonlijkheid en vermogens, hadden ze gelijk toen ze geloofden dat verschillende mentale vermogens werden geassocieerd met verschillende delen van de hersenen. Met moderne onderzoeksmethoden kunnen wetenschappers geavanceerde hulpmiddelen zoals MRI- en PET-scans gebruiken om meer te weten te komen over de lokalisatie van functies in de hersenen.
