In de psychologie heeft de term 'blanco lei' of tabula rasa eigenlijk twee betekenissen. De eerste verwijst naar de overtuiging dat alle mensen bij hun geboorte worden geboren met het vermogen om letterlijk alles of iedereen te worden. Dit geloof bagatelliseert de effecten van genetica en biologie op de ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid.
De tweede definitie van "blanco lei" verwijst naar een techniek die ooit veel werd gebruikt in de psychoanalyse en tegenwoordig nog steeds door sommige therapeuten wordt gebruikt. Bij het gebruik van deze techniek zorgt de therapeut ervoor dat hij geen persoonlijke informatie over zichzelf prijsgeeft.
Wat is Tabula Rasa?
Tabula rasa vertaalt naar 'blanco lei'. In therapie verwijst het naar het idee dat we alleen het product zijn van onze opvoeding en ervaringen, of het verwijst naar de techniek die therapeuten gebruiken wanneer ze zelf 'leeg' worden en de ontvanger toestaan om hun eigen behoeften, verlangens, en overtuigingen op hen.
Schone lei
Gedragsdeskundigen geloven dat je geboren wordt met je geest als een onbeschreven blad en dat je al je gedrag leert van de omgeving waarin je leeft. Daarom richt therapie zich op het afleren van onproductief gedrag. Gedragsdeskundigen stellen dat alle symptomen van een psychische stoornis het resultaat zijn van klassieke en operante conditionering.
Klassieke conditionering staat ook bekend als leren door associatie en veroorzaakt de meeste fobieën. Ondertussen verwijst operante conditionering naar leren door positieve of negatieve bekrachtiging en veroorzaakt het bijvoorbeeld eetstoornissen. Modi van gedragstherapie die vaak worden gebruikt om fobieën te behandelen, zijn onder meer:
- Systematische desensibilisatie
- aversietherapie
- Overstromingen
- Blootstellingstherapie en virtual reality-blootstellingstherapie
- Gedragsrepetitie
- Vaardigheidstraining
Systematische desensibilisatie
Systematische desensibilisatie is een effectieve behandeling voor specifieke fobie (angst voor een specifiek object of situatie) en sociale fobie (sociale fobie). De theorie is dat de fobie een aangeleerd gedrag is dat je op je schone lei hebt gelegd. Daarom kun je je angstgevoelens afleren.
De therapeut helpt je te leren ontspannen in wat je 'doelsituatie' wordt genoemd. Nadat u een staat van diepe ontspanning heeft bereikt, stelt u zich herhaaldelijk uw doelsituatie levendig voor.
Uiteindelijk leer je niet te reageren, waardoor je je meer op je gemak en zelfverzekerder voelt de volgende keer dat je je angst onder ogen ziet.
Aversietherapie
Aversietherapie is nuttig in gevallen waarin u zich aangetrokken voelt tot uw slechte gedrag en ondanks het plezier erkennen zowel u als uw therapeut dat het een ongewenste eigenschap is. Je werd geboren met een schone lei, maar leerde een destructief gedrag. Een goed voorbeeld hiervan is een alcoholist die het herstelproces in gang zet.
De therapeut helpt u uw ongewenste gedrag te associëren met een uiterst onaangename prikkel. Ze kan u bijvoorbeeld vragen om van een alcoholische drank te nippen nadat u een medicijn heeft ingenomen om misselijkheid op te wekken. Na het braken is de hoop dat de geur van alcohol je nieuwe en onaangename herinnering zou activeren, waardoor je de volgende keer de alcohol overslaat.
Overstromingstherapie
Voorstanders van overstromingen geloven in het confronteren van je angsten en het doel is om je fobie te verlichten door je omgeving te overspoelen met de situatie of het object van je angst. Alsof je iemand leert zwemmen door ze in het diepe van een zwembad te gooien.
Het idee achter deze behandeling is dat angst een reactie is met een beperkte tijd en dat het lichaam zichzelf zal uitputten door de stadia van extreme angst te doorlopen.
Als u bijvoorbeeld claustrofobisch bent, kan de therapie inhouden dat u enkele uren in een kast wordt opgesloten. Als je eenmaal gekalmeerd bent, heb je je negatieve associatie met je angst veranderd in een positieve. Gedragsdeskundigen geloven ook dat overstromingen vermijdingsgedrag voorkomen, wat uw onaangepaste toestand versterkt.
Exposure-therapie
Blootstellingstherapie werkt door jezelf in de loop van de tijd bloot te stellen aan de bron van je fobie. Dus als je bijvoorbeeld bang bent voor spinnen, kan je therapeut beginnen met je een foto van een spin te laten zien.
Later in het proces kun je naar een levende spin kijken of er zelfs een vasthouden. Met elke stap neemt de "kracht" van spinnen om je bang te maken af totdat de fobie verdwenen is. Een nieuwere vorm hiervan is virtual reality-blootstelling, waarmee je dezelfde doelen kunt bereiken via virtual reality-technologie, waardoor het niet nodig is om bijvoorbeeld echte spinnen te vinden.
Een recensie uit 2019 in Grenzen in de psychologie ontdekte dat blootstellingstherapie met virtual reality niet minder effectief is dan de niet-virtuele vorm en verwacht dat met verdere vooruitgang in de technologie het op een dag als effectiever kan worden beschouwd.
Gedragsrepetitie
Voor patiënten die eerder bang zijn voor situaties dan voor dingen, kan een therapeut u helpen zich een moeilijke situatie voor te stellen. Als u bijvoorbeeld bang bent voor een groot feest, kan de therapeut u stap voor stap door het proces leiden om het onder ogen te zien en er succesvol mee om te gaan.
Vaardigheidstraining
Voor sommige mensen ontwikkelen fobieën zich als gevolg van het niet hebben van de juiste vaardigheden om bepaalde situaties aan te pakken. Cognitieve gedragstherapie vaardigheidstraining kan de vorm aannemen van directe instructie of rollenspel.
De therapeut kan bijvoorbeeld doen alsof u een interviewer bent voor een baan, en u zou doen alsof u een sollicitatiegesprek voert voor de baan. Het idee is dat je een aantal vaardigheden hebt geleerd om tijdens een echt sollicitatiegesprek te implementeren.
