Ontkenning is een soort afweermechanisme waarbij de realiteit van de situatie wordt genegeerd om angst te voorkomen. Afweermechanismen zijn strategieën die mensen gebruiken om met pijnlijke gevoelens om te gaan. In het geval van ontkenning kan het gaan om het niet erkennen van de realiteit of het ontkennen van de gevolgen van die realiteit.
Als je in ontkenning bent, betekent dit vaak dat je moeite hebt om iets te accepteren dat overweldigend of stressvol lijkt. Op korte termijn kan dit afweermechanisme een nuttig doel hebben. Het kan je de tijd geven om je aan te passen aan een plotselinge verandering in je realiteit. Door jezelf tijd te geven, kun je uiteindelijk misschien accepteren, aanpassen en verder gaan.
Maar ontkenning kan ook problemen in je leven veroorzaken, vooral als het je ervan weerhoudt een probleem aan te pakken of een noodzakelijke verandering aan te brengen. In sommige gevallen kan het voorkomen dat u hulp accepteert of de behandeling krijgt die zij nodig hebben.
Ontkenning werd voor het eerst beschreven door de beroemde psychoanalyticus Sigmund Freud, die het beschreef als de weigering om schokkende feiten te erkennen over zowel externe als interne gebeurtenissen, inclusief herinneringen, gedachten en gevoelens.
Tekenen van ontkenning
Er zijn een paar tekenen dat u of iemand die u kent ontkenning als verdedigingsmechanisme gebruikt. Enkele veelvoorkomende symptomen:
- Je weigert over het probleem te praten.
- Je vindt manieren om je gedrag te rechtvaardigen.
- Je geeft andere mensen of krachten van buitenaf de schuld voor het veroorzaken van het probleem.
- Je volhardt in een gedrag ondanks negatieve gevolgen.
- U belooft het probleem in de toekomst aan te pakken.
- Je ontwijkt het nadenken over het probleem.
Naast deze symptomen kunt u zich hopeloos of hulpeloos voelen. Op een bepaald niveau weet je dat er een probleem is dat moet worden aangepakt, maar je hebt het gevoel dat niets wat je doet of zegt een verschil zal maken.
Wanneer andere mensen advies of hulp proberen te geven, kunt u hun bezorgdheid wegnemen door te doen alsof ze het ermee eens zijn of door hen te vertellen dat ze zich met hun eigen zaken moeten bemoeien.
Waarom gebeurt het?
Net als andere verdedigingsmechanismen, fungeert ontkenning als een manier om je te beschermen tegen het ervaren van angst. In sommige gevallen kan het een manier zijn om stress of pijnlijke emoties te vermijden. Door te weigeren om te gaan met of zelfs toe te geven dat er iets mis is, probeert u te voorkomen dat u wordt geconfronteerd met stress, conflicten, bedreigingen, angsten en zorgen.
Ontkenning heeft een aantal verschillende doelen. Ten eerste betekent het gebruik van dit verdedigingsmechanisme dat u het probleem niet hoeft te erkennen. Het stelt u ook in staat om de mogelijke gevolgen te minimaliseren.
Ontkenning wordt soms vaker gezien bij bepaalde soorten psychische aandoeningen. Mensen met bijvoorbeeld een verslavingsstoornis, een alcoholverslaving en een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen dit afweermechanisme vaker gebruiken om te voorkomen dat ze de realiteit van hun aandoening onder ogen zien.
Door te ontkennen dat een probleem bestaat, kan het individu doorgaan met destructief gedrag zonder het probleem aan te pakken.
Voorbeelden
Ontkenning is een veel voorkomende manier voor mensen om te voorkomen dat ze met verontrustende gevoelens omgaan. Een paar voorbeelden:
- Iemand die ontkent dat hij een alcohol- of middelengebruiksstoornis heeft omdat hij nog elke dag kan functioneren en naar zijn werk kan.
- Na de onverwachte dood van een geliefde kan een persoon weigeren de realiteit van de dood te accepteren en te ontkennen dat er iets is gebeurd. Dit is een veel voorkomend onderdeel van de stadia van rouw.
- Nadat je per ongeluk iemands gevoelens hebt gekwetst, kun je weigeren erover na te denken of een manier proberen te vinden om hem/haar de schuld te geven van jouw gedrag. Je zou kunnen zeggen: "Ik zou dat niet hebben gezegd als ze niet zo had gehandeld!" Door je acties te ontkennen, schuif je de schuld af op de persoon die gekwetst is.
- Iemand die symptomen van een psychische aandoening ervaart, kan er niet aan denken en geen hulp krijgen omdat hij het probleem niet onder ogen wil zien. Omdat ze niet de hulp en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, kan hun toestand na verloop van tijd verslechteren.
- Na de diagnose van een chronische ziekte of terminale aandoening, kan een persoon weigeren te geloven dat het probleem zo ernstig is als het werkelijk is. Ze zouden in plaats daarvan kunnen denken: "Ik kom er wel overheen, zo erg kan het niet zijn." Deze ontkenning kan mogelijk interfereren met de behandeling.
Een studie uit 2020 waarin werd gekeken naar hoe individuen reageerden op de COVID-19-pandemie, illustreerde hoe ontkenning de stress van een individu kan verminderen en tegelijkertijd schadelijk is voor hun gezondheid.
Sommige mensen minimaliseerden het risico op het virus door de ernst van de pandemie te ontkennen en te weigeren preventieve maatregelen te nemen.
Impact van ontkenning
Ontkenning is niet altijd slecht. Als je met iets schokkends of verontrustends te maken hebt, kan ontkenning je wat tijd en ruimte geven om geleidelijk, vaak onbewust, de verandering onder de knie te krijgen.
U kunt bijvoorbeeld tot op zekere hoogte in ontkenning blijven over een gezondheidsprobleem omdat u niet de mogelijkheid onder ogen wilt zien om ernstig ziek te worden. In plaats van je onnodig zorgen te maken, kan ontkenning je wat tijd geven om tot overeenstemming te komen en kalm te blijven terwijl je het advies inwint van een gezondheidsprofessional.
In andere gevallen kan ontkenning echter problematisch en zelfs schadelijk zijn. Als u in ontkenning blijft over een gezondheidstoestand en er nooit een arts over raadpleegt, kan het probleem erger worden. Als u de symptomen van een psychische aandoening, zoals angst of depressie, ontkent, kunt u het zoeken naar hulp van uw arts of geestelijke gezondheidswerker uitstellen.
Ontkenning behandelen
Het overwinnen van ontkenning hangt vaak af van de aard van het probleem. Mensen komen vaak in het reine met de realiteit van een situatie op hun eigen tijd en steun. Psychotherapie of steungroepen kunnen ook nuttig zijn.
In psychodynamische therapie helpt het leren herkennen en identificeren van afweermechanismen zoals ontkenning om het zelfbewustzijn van een individu te verbeteren om hun eigen gedrag te begrijpen.
Als u vermoedt dat ontkenning een coping-mechanisme kan zijn dat u ervan weerhoudt een probleem onder ogen te zien, zijn er enkele dingen die u kunt doen om het te verhelpen.
- Bedenk waarom je bang bent om het probleem onder ogen te zien.
- Overweeg de gevolgen van het niet aanpakken van het probleem.
- Probeer te praten met een goede vriend of geliefde die misschien een eerlijk, meer objectief perspectief kan bieden.
- Werk aan het identificeren van de vervormde gedachten die mogelijk bijdragen aan je angst.
Een woord van Verywell
Ontkenning is een veel voorkomende manier voor mensen om met angstopwekkende situaties om te gaan. Door copingvaardigheden te ontwikkelen, kun je je angsten op een gezonde en productieve manier onder ogen zien. Als ontkenning problemen veroorzaakt of je verhindert om met een lichamelijke of geestelijke gezondheidstoestand om te gaan, overweeg dan om met een professional te praten of lid te worden van een steungroep.
Als iemand van wie je houdt een probleem ontkent, richt je dan op ondersteunend zijn in plaats van te proberen hem/haar te dwingen een behandeling te krijgen. Bereid zijn om te luisteren of aanbieden om met hen mee te gaan om met een professional te praten, kan nuttiger zijn.