Wederzijds determinisme is een centraal concept van de sociale leertheorie van Albert Bandura. Ook bekend als triadische wederkerigheid, is wederkerig determinisme een model dat bestaat uit drie factoren die gedrag beïnvloeden: het individu (inclusief hoe ze denken en voelen), hun omgeving en het gedrag zelf.
Eerdere theorieën over leren, zoals die van B.F. Skinner, beweerden dat het gedrag van mensen altijd werd bepaald door de omgeving. Dat mensen niets meer waren dan passieve ontvangers van omgevingsinvloeden.
Maar volgens Bandura beïnvloedt niet alleen de omgeving het denken van een persoon, maar het daaropvolgende gedrag beïnvloedt ook hun omgeving. Met andere woorden, de omgeving beïnvloedt hoe een persoon denkt en voelt, wat op zijn beurt hun gedrag beïnvloedt, wat van invloed is op de omgeving, enzovoort.
Albert Bandura, psycholoog en auteur van Social Learning Theory
Individuen zijn geen machteloze objecten die worden gecontroleerd door omgevingskrachten, noch volledig vrije agenten die kunnen doen wat ze willen.
- Albert Bandura, psycholoog en auteur van Social Learning TheoryGedragsfactoren
Volgens het concept van wederkerig determinisme wordt het gedrag van een persoon beïnvloed door cognitieve processen en omgevingsfactoren zoals sociale stimuli. Stel bijvoorbeeld dat een kind zich gedraagt omdat het niet van school houdt. Dit heeft tot gevolg dat de leerkracht het kind berispt, waardoor het kind nog meer gaat acteren.
Gedrag verwijst naar alles wat je doet dat kan worden beloond of gestraft.
Omgevingsfactoren
De omgevingscomponent verwijst naar de context waarin het gedrag plaatsvindt. Dit omvat niet alleen de fysieke omgeving van een persoon, maar ook de sociale omgeving. Specifiek, welke mensen aanwezig zijn (of afwezig) en de houdingen, overtuigingen en ideeën die deze mensen hebben.
Dus als het kind uit het vorige voorbeeld door een leraar wordt uitgescholden omdat hij in de klas praat, heeft dat niet alleen effect op hen, maar ook op de klasomgeving voor de rest van de studenten, om nog maar te zwijgen van de leraar.
De fysieke en sociale omgeving van een persoon beïnvloedt de intensiteit en frequentie van het gedrag, net zoals het gedrag zelf een impact kan hebben op de omgeving.
Persoonlijke factoren
De individuele component omvat alle kenmerken die in het verleden zijn beloond. Persoonlijkheids- en cognitieve factoren spelen een belangrijke rol in hoe een persoon zich gedraagt, inclusief alle verwachtingen, overtuigingen en unieke persoonlijkheidskenmerken van het individu.
Het gedrag zelf is iets dat op een bepaald moment of in een bepaalde situatie al dan niet kan worden versterkt. Als de vorige leerling weet dat zijn leraar hem eerder zal belonen als hij tot het einde van de schooldag wacht om zich te misdragen, zal hij waarschijnlijk zijn gedrag aanpassen.
Voorbeeld
Merk op hoe alle factoren in dit voorbeeld van een verontruste leerling elkaar beïnvloeden: het kind houdt niet van school, ze handelen zich uit, de leraren en klasgenoten reageren op het slechte gedrag, versterken de afkeer van school bij de leerling en creëren een vijandige omgeving.
Aanvullend voorbeeld
Natuurlijk hoeft de situatie niet negatief te zijn.
Stel je een verlegen student voor die zich meestal op zichzelf houdt (persoonlijke factor), loopt op de eerste schooldag de klas binnen en merkt dat de andere leerlingen al zitten (omgevingsfactor). De verlegen leerling probeert achter in de klas te glippen om niet in het middelpunt van de belangstelling te staan (gedragsfactor).
Maar als een klasgenoot die vooraan in de kamer zit de verlegen student luidruchtig begroet en hem uitnodigt om naast hem te gaan zitten, heeft de omgeving een nieuwe versterkende stimulus geïntroduceerd (de vriendelijke student) die zou kunnen leiden tot een verandering in de normale routine van deze student als evenals een verandering in hun gedrag.
Een woord van Verywell
Bandura's theorie betekende een belangrijke verschuiving van het gedragsperspectief naar een meer sociaal-cognitieve benadering van het begrijpen van gedrag. Gedragsdeskundigen suggereerden dat het de omgeving was die het individuele gedrag bijna volledig vormde.
Ondertussen erkende Bandura het belang van de bidirectionele relatie tussen individuen, hun gedrag en de omgeving. Dit suggereert dat, hoewel mensen zeker worden beïnvloed door de dingen die ze in hun omgeving ervaren, ze ook de macht hebben om hun situatie en omstandigheden te veranderen door hun eigen keuzes en gedrag.
