Opiaten, ook wel narcotica genoemd, zijn een type medicijn dat werkt als depressiva op het centrale zenuwstelsel (CZS). Opiaten zijn afkomstig van opium, dat op natuurlijke wijze kan worden geproduceerd uit papaverplanten; opioïden zijn chemisch gesynthetiseerde opiaatachtige medicijnen.
Enkele van de meest voorkomende opiaten en opioïden zijn:
- Morfine (Kadian, Avinza)
- codeïne
- Hydrocodon (Vicodin)
- fentanyl
- Oxycodon (OxyContin, Percocet)
- heroïne
Opiaatgebruik en misbruik
Het gebruik van opiaten en opioïden neemt wereldwijd toe, dus het mag geen verrassing zijn dat misbruik en verslaving aan dergelijke middelen de afgelopen jaren ook zijn toegenomen, met een piek in 2012 en daarna langzaam gedaald. Volgens het National Institute on Drug Abuse:
- In 2018 werden opiaatpijnstillers meer dan 168 miljoen keer voorgeschreven
- Wereldwijd misbruiken tussen de 26 en 36 miljoen mensen opiaten.
- Meer dan twee miljoen volwassenen in de Verenigde Staten lijden aan problemen met middelenmisbruik die verband houden met het misbruik van opiaatpijnstillers.
- Bijna een half miljoen Amerikaanse volwassenen zijn verslaafd aan heroïne.
- In 2010 resulteerde het overmatig gebruik van opiaatpijnstillers in de Verenigde Staten in bijna 17.000 doden.
- Ongeveer 75% van alle mensen met een opioïdverslavingsstoornis schakelt uiteindelijk over op heroïne als een goedkopere bron van opioïden.
Hoe opiaten de hersenen beïnvloeden
Zowel mensen als dieren hebben opiaatreceptoren in de hersenen. Deze receptoren fungeren als actieplaatsen voor verschillende soorten opiaten, zoals heroïne en morfine.
De reden dat de hersenen deze receptorplaatsen hebben, is vanwege het bestaan van endogene (interne) neurotransmitters die op deze receptorplaatsen inwerken en reacties in het lichaam produceren die vergelijkbaar zijn met die van opiaten.
Opiaten en opioïden werken door zich te binden aan specifieke receptoren in de hersenen en bootsen de effecten na van pijnstillende chemicaliën die van nature worden geproduceerd. Deze medicijnen binden aan opiaatreceptoren in de hersenen, het ruggenmerg en andere locaties in het lichaam. Dit blokkeert de perceptie van pijn. Opiaten kunnen gevoelens van welzijn veroorzaken, maar ze kunnen ook bijwerkingen veroorzaken zoals misselijkheid, verwardheid en slaperigheid.
Naast het verlichten van pijn, kunnen opiaten leiden tot gevoelens van euforie. Hoewel deze medicijnen vaak zeer effectief zijn bij het behandelen van pijn, kunnen mensen uiteindelijk een tolerantie ontwikkelen, zodat ze hogere doses nodig hebben om dezelfde effecten te bereiken.
Naarmate de effecten van opiaten beter worden verdragen, kunnen mensen steeds hogere doses gaan nemen om dezelfde pijnstillende effecten te ervaren en de ontwenningsverschijnselen te verminderen. Symptomen van opiaatontwenning kunnen angst, spierpijn, prikkelbaarheid, slapeloosheid, loopneus, misselijkheid, braken en buikkrampen zijn.
Wat maakt voorgeschreven opiaten zo potentieel gevaarlijk? Ze beïnvloeden krachtige beloningssystemen in de hersenen. Sommige mensen kunnen zelfs verslaafd raken als ze precies volgens voorschrift worden ingenomen, maar de gevaren kunnen groter worden door ze niet volgens voorschrift in te nemen of door ze te combineren met andere stoffen, waaronder alcohol en andere drugs. Ook zijn er individuele verschillen in genetische kwetsbaarheid voor opiaatverslaving.
Naar schatting 50 miljoen volwassenen in de VS lijden aan een soort chronische pijn. Opioïde pijnstillers worden vaak voorgeschreven om letselgerelateerde pijn, tandpijn en rugpijn te behandelen. Wanneer ze volgens de instructies worden ingenomen, zullen ze over het algemeen niet leiden tot overmatig gebruik of verslaving. Mensen die opiaten gebruiken om pijn onder controle te houden, moeten contact opnemen met hun zorgverlener als ze denken dat ze een tolerantie of verslaving ontwikkelen.
Als u of een geliefde worstelt met middelengebruik of verslaving, neem dan contact op met de nationale hulplijn voor middelenmisbruik en geestelijke gezondheidszorg (SAMHSA) op 1-800-662-4357 voor informatie over ondersteunings- en behandelfaciliteiten bij u in de buurt.
Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.
