Bipolaire stoornis is een ernstige psychiatrische aandoening die ervoor zorgt dat mensen extreme stemmingswisselingen ervaren, van manie tot depressie. De ziekte kan worden behandeld met medicijnen en mensen met een bipolaire stoornis vinden ook dat counseling kan helpen.
Het is niet ongebruikelijk om berichten op coeliakie/glutengevoeligheidsforums te zien van mensen met een bipolaire stoornis die melden dat hun symptomen verbeterden of zelfs volledig afnamen toen ze het glutenvrije dieet adopteerden. Bovendien suggereren twee onderzoeken in de medische literatuur dat mensen met coeliakie of niet-coeliakie glutengevoeligheid iets vaker een bipolaire stoornis kunnen hebben dan de algemene bevolking.
Zoals veel van de mogelijke verbanden tussen gluteninname en mentale aandoeningen, is meer onderzoek nodig voordat duidelijk zal zijn of het volgen van een glutenvrij dieet sommige personen met een bipolaire stoornis kan helpen.
Anti-glutenantilichamen gevonden bij mensen met een bipolaire stoornis
Tot op heden zijn er slechts enkele medische onderzoeken uitgevoerd om te kijken of mensen met een bipolaire stoornis verhoogde niveaus van anti-glutenantilichamen in hun bloedbaan hebben.
In de meest uitgebreide studie, gepubliceerd in 2011, testten de onderzoekers 102 mensen met een bipolaire stoornis en 173 mensen zonder een psychiatrische stoornis. Ze maten niveaus van de antilichamen AGA-IgG en AGA-IgA, die beide niet specifiek zijn voor coeliakie, maar die kan worden gebruikt als tests voor glutengevoeligheid. Ze maten ook gedeamideerde antilichamen tegen tTG-IgA en tTG-IgG, die als zeer gevoelige coeliakie-tests worden beschouwd.
Uit de studie bleek dat personen met een bipolaire stoornis een significant hoger risico hadden op verhoogde niveaus van IgG-antilichamen tegen gluten in vergelijking met mensen zonder bipolaire stoornis.
Hoewel mensen met een bipolaire stoornis ook een hogere incidentie hadden van andere laboratoriumbevindingen die verband houden met coeliakie, waren die bevindingen niet statistisch significant.
De niveaus van antilichamen bij mensen met een bipolaire stoornis correleerden niet met hun totale symptomen (gemeten op verschillende manieren), hun medische geschiedenis, of ze gastro-intestinale symptomen hadden of met hun gebruik van specifieke psychiatrische medicijnen.
Bijna de helft van degenen met een bipolaire stoornis droeg de genen voor coeliakie (d.w.z. de genen die je vatbaar maken voor coeliakie), maar degenen met de genen hadden niet meer of minder kans op verhoogde antilichamen tegen gluten.
Een tweede onderzoek kijkt naar manie in bipolaire en gluten-antilichamen
Dezelfde groep onderzoekers publiceerde in maart 2012 een onderzoek naar markers van glutengevoeligheid en coeliakie bij acute manie, een kenmerkend symptoom van bipolaire stoornis. Ze ontdekten dat mensen die in het ziekenhuis waren opgenomen voor manie significant verhoogde niveaus van IgG-antilichamen tegen gluten hadden, maar had geen verhoogde niveaus van andere soorten coeliakie-specifieke antilichamen.
Interessant is dat, wanneer gemeten zes maanden na ziekenhuisopname, de gemiddelde niveaus van IgG-antilichamen van de bipolaire patiënten waren gedaald en niet significant verschilden van die van de controlepersonen. De bipolaire patiënten die zes maanden later nog steeds verhoogde IgG-spiegels hadden, hadden echter veel meer kans om binnen die tijd opnieuw in het ziekenhuis te worden opgenomen voor manie.
"Het monitoren en beheersen van glutengevoeligheid kan significante effecten hebben op het beheer van personen die in het ziekenhuis zijn opgenomen met acute manie", concludeerden de onderzoekers.
De derde studie, gepubliceerd in 2008, keek niet specifiek naar bipolaire stoornis en gluten; in plaats daarvan werd gekeken naar een breed scala aan psychiatrische aandoeningen, waaronder bipolaire stoornis, en of deze vaker voorkwamen bij kinderen met coeliakie of met positieve coeliakie-bloedtesten. De studie vond neurologische of psychiatrische problemen bij bijna 2% van de kinderen met coeliakie of glutengevoeligheid, een percentage dat iets hoger is dan de 1,1% die werd gevonden bij controlepersonen.
Gluten betrokken bij andere psychische aandoeningen
Het lijdt weinig twijfel dat mensen met coeliakie en glutengevoeligheid lijden aan een hoger dan normaal percentage van angst en depressie.
In verschillende onderzoeken is gevonden dat gluten en depressie met elkaar in verband worden gebracht, waaronder onderzoek naar coeliakie en onderzoek naar niet-coeliakie glutengevoeligheid. Ondertussen lijken gluten en angst ook een verband te hebben. Toch is het niet duidelijk of gluten zelf kunnen bijdragen aan symptomen van depressie en angst, of dat andere mechanismen zoals voedingstekorten veroorzaakt door gluten-geïnduceerde darmbeschadiging tot die psychiatrische symptomen kunnen leiden.
Sommige onderzoeken hebben echter aangetoond dat het volgen van een strikt glutenvrij dieet sommige symptomen van zowel depressie als angst lijkt te helpen bij mensen met coeliakie en glutengevoeligheid.
Psychiaters hebben ook gespeculeerd over een mogelijk verband tussen gluten en schizofrenie, en sommige casusrapporten geven aan dat er mensen met schizofrenie zijn die een glutenvrij dieet zouden kunnen verbeteren. Experts in de geestelijke gezondheidszorg vermoeden echter dat het aantal mensen dat zou kunnen verbeteren erg klein is - in de orde van grootte van een paar procent.
Zal gluten betrokken zijn bij een bipolaire stoornis?
Er is veel meer onderzoek nodig om te bepalen of gluten een rol speelt bij een bipolaire stoornis. De onderzoekers in de eerste studie die specifiek keken naar anti-glutenantilichamen bij mensen met een bipolaire stoornis, merkten op dat sommige antilichaamniveaus - maar niet allemaal - veel hoger waren bij mensen met een bipolaire stoornis.
"Het is waarschijnlijk dat de personen met een bipolaire stoornis die verhoogde antilichamen tegen gliadine hebben, enkele pathobiologische kenmerken van coeliakie delen, zoals abnormale absorptie van ingenomen voedseleiwitten, een bevinding die ook consistent is met de verhoogde niveaus van antilichamen tegen rundercaseïne die ook gevonden in bipolaire stoornis, evenals recent ontstane psychose en schizofrenie", aldus de onderzoekers in hun analyse. "Het mechanisme van de verhoogde antilichaamrespons op gluten is echter waarschijnlijk anders bij een bipolaire stoornis in vergelijking met coeliakie."
De onderzoekers concludeerden: "Op dit moment moet nog worden bepaald of gluten-eiwitten of de waargenomen verhoogde immuunrespons daarop een rol spelen in het pathogene mechanisme van een bipolaire stoornis of het potentieel hebben om te dienen als biomarkers van ziektediagnose of activiteit." Toekomstige studies zouden glutenvrije diëten moeten omvatten bij patiënten met een bipolaire stoornis met verhoogde anti-glutenantilichamen, zeiden ze.
