Risperdal (risperidon) is een atypisch antipsychoticum dat vaak wordt voorgeschreven voor de behandeling van schizofrenie, psychotische episodes van een bipolaire stoornis en andere psychische aandoeningen.
Hoewel Risperdal effectief kan zijn bij de behandeling van deze aandoeningen, moet u zich bewust zijn van de mogelijke bijwerkingen voordat u met de behandeling begint. Hoewel veel van de bijwerkingen beheersbaar zijn, kunnen andere ernstig en, in zeldzame gevallen, levensbedreigend zijn.
Vaak voorkomende bijwerkingen
Risperdal kan om verschillende redenen bijwerkingen veroorzaken. Omdat het medicijn antihistaminische eigenschappen heeft (vergelijkbaar met oudere antihistaminica), kan het bij sommige mensen een kalmerend effect hebben. Het werkt ook als een alfa-adrenerge blokker, wat betekent dat het interfereert met bepaalde hormonen die de bloedstroom en bloeddruk reguleren.
Risperdal heeft ook anticholinergische effecten die de werking van gladde spieren (die deel uitmaken van de interne organen) kunnen veranderen.
Vanwege deze eigenschappen kan Risperdal bij ten minste één procent van de gebruikers de volgende bijwerkingen veroorzaken:
- Agitatie
- Amenorroe (afwezige periode)
- Ongerustheid
- Artralgie (gewrichtspijn)
- Asthenie (lichamelijke zwakte en gebrek aan energie)
- Wazig zien
- Constipatie
- Hoesten
- Diarree
- Epistaxis (bloedneuzen)
- Duizeligheid
- Dyspnoe (kortademigheid)
- Overmatige speekselvloed
- Vermoeidheid
- Galactorroe (melkachtige afscheiding uit de borst)
- Gynaecomastie (borstvergroting bij mannen)
- Hirsutisme (abnormale haargroei bij vrouwen)
- Verhoogde eetlust
- Indigestie
- Myalgie (spierpijn)
- Misselijkheid en overgeven
- Verstopte neus
- Pijnlijke geslachtsgemeenschap bij vrouwen
- Uitslag
- Retrograde ejaculatie (ejaculatie van sperma in de blaas in plaats van uit het lichaam)
- Seborrhea (een schilferige, vlekkerige huidaandoening)
- Slaperigheid (slaperigheid of sufheid)
- Keelpijn
- Slaapstoornissen
- Zelfmoordgedachten
- Gewichtstoename
- Pijn in de bovenbuik
- Bovenste luchtweginfectie
- Urine-incontinentie
- Xerostomie (droge mond)
Als u zelfmoordgedachten heeft, neem dan contact op met de National Suicide Prevention Lifeline op: 1-800-273-8255 voor ondersteuning en hulp van een getrainde counselor. Bel 112 als u of een naaste in direct gevaar verkeert.
Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.
Extrapiramidale bijwerkingen
Extrapiramidale bijwerkingen (EPS) zijn bijwerkingen die het centrale zenuwstelsel aantasten en bewegingsproblemen veroorzaken. EPS kan voorkomen bij maar liefst één op de vier mensen die Risperdal gebruiken, hoewel de meeste gevallen relatief mild zijn
Afgezien van de eerdere geschiedenis van EPS, is er geen manier om van tevoren te weten of u extrapiramidale bijwerkingen zult ervaren of niet.
Soorten EPS
Tardieve dyskinesie is een van de meest voorkomende EPS die Risperdal-gebruikers ervaren. Het wordt gekenmerkt door onwillekeurige en repetitieve bewegingen, waaronder die van het gezicht, de mond, de tong, de armen of de benen. Deze kunnen bestaan uit smakken op de lippen, grimassen maken, kauwbewegingen maken, wiegen, de enkels of benen draaien, op hun plaats marcheren, de tong uitsteken of repetitieve geluiden maken zoals neuriën of grommen.
Andere soorten EPS zijn onder meer:
- Acathisie (een gevoel van innerlijke rusteloosheid en onvermogen om stil te blijven, vaak aangeduid als het "konijnensyndroom")
- Akinesie (verlies of verslechtering van vrijwillige beweging)
- Dystonische reacties (intermitterende en onwillekeurige samentrekkingen van de spieren van het gezicht, de nek, de romp, het bekken en de ledematen)
- Parkinsonisme (een groep neurologische aandoeningen die bewegingsproblemen veroorzaken die lijken op de ziekte van Parkinson, waaronder tremoren, langzame bewegingen en stijfheid)
Risicofactoren
Het risico op EPS is grotendeels dosisafhankelijk. Evenzo kan het type formulering dat u gebruikt ook uw risico beïnvloeden.
Bij wijze van voorbeeld:
- Orale formuleringen van Risperdal zijn geassocieerd met een risico van twee tot 12 procent op tremoren, terwijl intramusculaire injecties een risico van drie tot 24 procent met zich meebrengen.
- Tardieve dyskinesie treft tussen de twee en zes procent van de Risperdal-gebruikers, afhankelijk van de formulering.
- Parkinsonisme kan slechts zes procent tot maar liefst 28 procent van de gebruikers treffen.
Het is belangrijk om uw arts te informeren als u last krijgt van onwillekeurige spierbewegingen of als u de controle over de spieren verliest tijdens het gebruik van Risperdal. Indien onbehandeld, kunnen aandoeningen zoals tardieve dyskinesie permanent worden.
Ernstige bijwerkingen
In zeldzame gevallen kan blootstelling aan atypische antipsychotica resulteren in een mogelijk levensbedreigende reactie die bekend staat als een maligne neurolepticasyndroom (MNS). Het is een aandoening die wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:
- Veranderde mentale toestand
- Hoge koorts (meer dan 100,4 F)
- Verlies van controle over de blaas
- Spierstijfheid
- Overmatig zweten
- Ademhalingsprobleem
- epileptische aanvallen
- Tachycardie (snelle hartslag)
Zodra de symptomen verschijnen, hebben ze de neiging om snel te vorderen en kunnen ze acht uur tot meer dan een maand aanhouden. Om onbekende redenen heeft NMS de neiging mannen onder de 40 meer te treffen dan welke andere groep dan ook
NMS wordt beschouwd als een medisch noodgeval en kan tot de dood leiden als het niet wordt behandeld. De behandeling zou worden toegediend op een intensive care-afdeling, vaak met mechanische ventilatie, intraveneuze vloeistoffen en een verscheidenheid aan medicijnen die worden gebruikt om spierstijfheid, agitatie en andere symptomen te verminderen.
Zelfs met behandeling zal maar liefst 10 procent van de MNS-gevallen de dood tot gevolg hebben.
Andere ernstige complicaties
Andere zeldzame maar mogelijk levensbedreigende bijwerkingen kunnen optreden bij het gebruik van Risperdal. De meeste worden geassocieerd met overmatig gebruik of langdurig gebruik van het medicijn.
Ze bevatten:
- Diabetische ketoacidose (een gevaarlijke ophoping van zuren in het bloed)
- Pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier)
- Longembolie (de vorming van een bloedstolsel in de longen)
- Beroerte
- Plotselinge hartdood
