Op het eerste gezicht zou je je kunnen afvragen waarom iemand ooit het slachtoffer van een aanranding de schuld zou geven. Maar denk er nog even over na. Misschien ontdek je dat er tijden zijn geweest dat ook jij de verantwoordelijkheid bij een slachtoffer hebt gelegd in plaats van bij de dader. Helaas is het een veelvoorkomend fenomeen.
Als je het slachtoffer bent geweest van seksueel geweld, heb je misschien zelfs jezelf de schuld gegeven. Misschien heb je jezelf ervan overtuigd dat je op de een of andere manier iets verkeerd hebt gedaan - of dat je niet genoeg hebt gedaan om het te stoppen.
Het is belangrijk om onze neiging te begrijpen om het slachtoffer de schuld te geven. Als u meer te weten komt over waarom het gebeurt, kunt u het verwijt van het slachtoffer leren herkennen wanneer u het ziet - en het kan u helpen anderen of uzelf niet langer de schuld te geven.
Wat is slachtofferbeschuldiging?
Voorbeelden van victim blaming kunnen zaken zijn als:
- "Je moest weten wat er zou gebeuren als je naar zijn appartement ging."
- "Je had niet moeten drinken."
- "Je moet gemengde berichten hebben gestuurd."
- "Was je deur zelfs op slot?"
- "Wat droeg je?"
- "Hoe hard heb je geprobeerd het te stoppen?"
- "Waarom ben je niet eerder naar voren gekomen?"
Natuurlijk zijn er veel manieren waarop mensen de slachtoffers de schuld geven of subtiel impliceren dat ze het roofdier moeten hebben uitgelokt (of niet hard genoeg hebben geprobeerd om het te laten stoppen).
Slachtofferbeschuldiging wordt vaak gezien in rechtszalen waar advocaten van de verdediging volhouden dat slachtoffers schuld hebben. Ook in de media krijgen slachtoffers vaak de schuld.
Waarom het gebeurt
Slachtofferbeschuldiging vindt plaats wanneer iemand zegt of suggereert dat een aanranding de schuld van het slachtoffer was. Soms doen mensen dit om zichzelf beter te voelen.
Ze voelen zich veiliger als ze zich kunnen voorstellen dat de slachtoffers iets fout hebben gedaan. Vervolgens overtuigen ze zichzelf ervan dat ze zichzelf misschien kunnen beschermen zodat ze geen slachtoffer worden of dat hun dierbaren ook minder snel het slachtoffer worden.
We zien dat dit ook andere misdrijven betreft, niet alleen seksueel geweld. Als er bijvoorbeeld in het huis van je buren is ingebroken, zou je je misschien beter voelen als je hoort dat ze de garagedeur niet hebben opengelaten of dat ze met een paar minder goede mensen omgaan. Het kan je helpen te blijven geloven dat de wereld veilig is en dat je waarschijnlijk niet het slachtoffer wordt van een willekeurig misdrijf.
Een studie over schuld
Er is een klassiek psychologisch experiment uit 1966 dat de schuld van het slachtoffer verklaart. In een groot onderzoek werd vrouwen gevraagd om te zien hoe een andere vrouw pijnlijke elektrische schokken kreeg. De vrouw was echt een actrice en ze was niet echt geschokt. Maar de deelnemers kregen te horen dat ze geschokt was wanneer ze het antwoord op een geheugentest verkeerd kreeg.
Aanvankelijk waren de deelnemers van streek toen ze getuige waren van het lijden van het slachtoffer. Vervolgens kregen sommige deelnemers de kans om het slachtoffer te helpen door te stemmen om de schokken te stoppen als ze de antwoorden fout had. In plaats daarvan konden ze ervoor kiezen haar te compenseren met geld als beloning voor de antwoorden die ze goed had.
De tweede groep deelnemers kreeg deze kans niet. In plaats daarvan moesten ze zitten en kijken hoe het slachtoffer herhaaldelijk geschokt werd zonder enige manier om de situatie op te lossen.
Na afloop werd aan alle deelnemers gevraagd hun mening over het slachtoffer te geven. De resultaten waren opvallend: de groep die haar een beloning gaf, zag het slachtoffer als een goed mens, terwijl degenen die gedwongen werden toe te kijken hoe de situatie zich ontvouwde, haar eerder zagen als een slecht mens die het verdiende geschokt te worden.
De auteurs van het onderzoek concludeerden dat de groep die niet kon voorkomen dat er slechte dingen met het slachtoffer gebeurden, de behoefte voelde om haar als een slecht persoon te zien om hun visie dat de wereld eerlijk en rechtvaardig is te beschermen.
Als ze zichzelf ervan konden overtuigen dat ze een slecht mens was, zouden ze minder last hebben van haar lijden.
Door het slachtoffer de schuld te geven, kunnen we een positieve kijk op de wereld behouden. Het versterkt het idee dat 'slechte dingen slechte mensen overkomen'. Het gaat voorbij aan het feit dat daders schuld hebben aan het toebrengen van pijn en het plegen van misdaden.
En het dient als een vorm van zelfbescherming. Wanneer een persoon kan zeggen: "Ik ben niet zoals die persoon, dus mij zullen geen slechte dingen overkomen", blijven ze de wereld als een goede plek zien.
Waarom slachtoffers zichzelf de schuld geven?
Slachtoffers geven zichzelf soms de schuld om dezelfde reden dat anderen hen de schuld geven; ze willen geloven dat de wereld eerlijk is. Door zichzelf de schuld te geven, kunnen ze zich in sommige opzichten ook veiliger voelen.
Soms is het gemakkelijker om jezelf ervan te overtuigen: "Als ik me conservatief kleed, zal dit me nooit meer gebeuren." Of "Als ik niet zoveel had gedronken, had ik mijn aanvaller kunnen afweren."
Zo'n gif.webptige zelfverwijt is echter ongezond. En het kan een serieuze tol eisen van het welzijn van een persoon.
Seksueel geweld is nooit de schuld van het slachtoffer. Het is altijd de schuld van de dader.
Waarom het beschuldigen van slachtoffers gevaarlijk is
Door het slachtoffer de schuld te geven, wordt het moeilijker voor die persoon om naar voren te komen en aangif.webpte te doen. Op maatschappelijk niveau betekent dit dat er minder misdaden worden gemeld en dat er minder roofdieren worden vervolgd.
Slachtofferbeschuldiging versterkt ook de houding van een roofdier. Het stelt daders in staat om te voorkomen dat ze verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden.
Victim blaming kan leiden tot meer en onnodig lijden voor de slachtoffers. Ze kunnen belachelijk worden gemaakt, terwijl ze tegelijkertijd kijken hoe hun roofdieren straf ontlopen in plaats van de gerechtigheid te krijgen die ze verdienen.
Dit kan onbehulpzame emoties zoals schaamte en schuld vergroten, omdat het hun genezing vertraagt. Het kan ook bijdragen aan hun gif.webptige zelfverwijt.
Een woord van Verywell
Gelukkig is het verwijt van slachtoffers de laatste jaren duidelijker geworden, en sommige rechtszalen en mediakanalen veranderen de manier waarop ze slachtoffers aanspreken.
Maar we hebben nog een lange weg te gaan voordat dit voorbij is.
Als je een overlevende bent van aanranding, weet dan dat wat er met je is gebeurd niet jouw schuld is. Dus als andere mensen jou de schuld geven, of als jij jezelf de schuld geeft, kan het nuttig zijn om professionele ondersteuning te krijgen.
Neem contact op met een therapeut, een online therapeut of een groep zoals RAINN die je kan ondersteunen en begeleiden terwijl je herstelt.