Psychiaters en onderzoekers hebben depressie ooit gecategoriseerd met behulp van een paar termen die zijn afgeleid van het Latijn: endogeen (betekent "van binnenuit") en exogeen ("van buitenaf"). Deze namen waren bedoeld om aan te geven of iemands depressie een interne oorzaak had (zoals genetica) of externe oorzaken (zoals een stressvolle of traumatische gebeurtenis).
De oude opvatting was dat het onderscheid noodzakelijk was en dat elk type depressie anders moest worden behandeld. De afgelopen decennia heeft onderzoek echter onvoldoende bewijs geleverd ter ondersteuning van deze theorie.
Tegenwoordig staat depressie die voorheen als "endogeen" werd aangeduid, bekend als depressieve stoornis (MDD). De huidige filosofie is dat dezelfde soorten behandelingen kunnen worden gebruikt voor MDD, of het nu 'endogeen of exogeen' is.
Het kan echter soms nog steeds nuttig zijn voor professionals in de gezondheidszorg en de geestelijke gezondheidszorg om het concept van endogene en exogene oorzaken van ernstige depressie op te merken wanneer ze mensen helpen de aandoening te begrijpen.
Symptomen
Er is een aanzienlijke overlap in depressiesymptomen van het ene type naar het andere. Een belangrijk verschil (vooral bij het bespreken van endogene of exogene typen) kan de oorzaak of trigger zijn voor een depressieve episode in plaats van specifieke symptomen.
Endogene depressie
Symptomen van endogene depressie zijn onder meer gevoelens van droefheid, waardeloosheid, schuldgevoelens en een onvermogen om te genieten van normaal plezierige dingen. U kunt ook veranderingen opmerken in uw eetlust, slaappatroon en energieniveau.
Als je een endogene depressie hebt, lijkt de wereld misschien een donkere en droevige plek, want zo voel je je in jezelf.
Exogene depressie
Exogene depressie kan eruitzien en aanvoelen als een endogene depressie. Het verschil is dat deze symptomen optreden nadat er iets in iemands leven is gebeurd. Iemand kan zich bijvoorbeeld aanhoudend verdrietig voelen na het overlijden van een geliefde of worstelen met schuldgevoelens en gevoelens van waardeloosheid na het verlies van zijn baan.
Exogene depressie kan de wereld donker en verdrietig doen lijken door wat er gebeurt om je heen liever dan in jou.
Een ander verschil is dat mensen met een exogene depressie niet altijd de fysieke symptomen van depressie hebben, zoals slaapproblemen of verandering van eetlust, wat gebruikelijk is bij andere vormen van de aandoening.
Oorzaken
Of depressie nu endogeen of exogeen is, het wordt bijna altijd veroorzaakt door een stressfactor in het leven. Bij iemand die vatbaar is voor depressie vanwege een genetische of biochemische aanleg, kan een significante verandering, levensgebeurtenis of trauma dienen als een trigger die ervoor zorgt dat ze symptomen ontwikkelen.
Endogene depressie
Mensen met endogene depressie hebben vaak het gevoel dat hun symptomen "zonder reden" optreden - althans in de zin dat er geen duidelijke extern oorzaak. In plaats daarvan wordt gedacht dat de oorzaak biochemisch en/of genetisch is. Een persoon met een familiegeschiedenis van psychische aandoeningen heeft bijvoorbeeld meer kans op het ontwikkelen van een depressie.
Exogene depressie
Exogene (of reactieve) depressie wordt veroorzaakt door een externe stressfactor, zoals het verlies van een geliefde, een scheiding of het verliezen van je baan. Mensen die een traumatische gebeurtenis meemaken of er getuige van zijn, kunnen als direct gevolg van die blootstelling een depressie ontwikkelen.
Terwijl iemand met endogene depressie een onderliggende aanleg had die werd geactiveerd, kunnen exogene oorzaken leiden tot symptomen van depressie bij iemand die geen aanleg heeft.
Diagnose
Medische en geestelijke gezondheidswerkers gebruiken een specifieke reeks criteria om depressie te diagnosticeren. Deze richtlijnen zijn te vinden in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, vijfde editie (DSM-5).
Uw huisarts kan u op kantoor beoordelen op depressie, maar hij kan ook willen dat u iemand ziet die gespecialiseerd is in het diagnosticeren en behandelen van psychische aandoeningen, zoals een psychiater.
Het proces om de diagnose depressie te krijgen, omvat meestal verschillende belangrijke componenten. Het begint vaak met het stellen van vragen over hoe u zich fysiek en emotioneel voelt, hoe uw dagelijks leven eruit ziet en of iemand in uw familie een psychische aandoening heeft.
U krijgt ook vragen over uw dieet en levensstijl, sociale activiteiten, wat u doet voor uw werk en eventuele medicijnen die u gebruikt of middelen die u gebruikt. Uw zorgverlener zal willen weten of u mensen in uw leven heeft waar u terecht kunt voor ondersteuning en of u moeite heeft gehad om naar school te gaan, te werken of deel te nemen aan sociale activiteiten.
Een van de belangrijkste vragen die u zal worden gesteld, is of u ooit zelfmoordgedachten heeft gehad of zelfmoordpogingen heeft ondernomen - een mogelijk gevolg van onbehandelde depressie.
Als u zelfmoordgedachten heeft, neem dan contact op met de National Suicide Prevention Lifeline op: 1-800-273-8255 voor ondersteuning en hulp van een getrainde counselor. Bel 112 als u of een naaste in direct gevaar verkeert.
Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.
Depressieve stoornis (MDD) wordt gediagnosticeerd wanneer iemand intens verdriet en/of verlies van interesse in hun gebruikelijke activiteiten heeft ervaren plus verschillende andere symptomen van depressie (zoals moeite met slapen, verandering in eetlust of gewicht, en moeite met concentreren) voor: minimaal twee weken.
Na uw gesprek zal uw zorgverlener uw antwoorden zorgvuldig overwegen en vergelijken met de diagnostische criteria voor depressie. Zij kunnen een andere professional of specialist om hun mening vragen (een consult) of u laten zien bij een andere aanbieder voor nader onderzoek.
Zodra een diagnose is gesteld, beginnen de zorgverleners die verantwoordelijk zijn voor uw zorg aan een behandelplan. Houd er rekening mee dat de meest effectieve behandeling voor u niet noodzakelijk dezelfde is als die voor iemand anders met een depressie werkt, en dat u mogelijk meer dan één behandeling moet proberen.
Soms kan uw diagnose veranderen.
Als u niet goed reageert op een behandeling die gewoonlijk werkt voor bijvoorbeeld depressie, kan uw arts uw symptomen opnieuw evalueren om te zien of u een andere psychische aandoening heeft, zoals een bipolaire stoornis.
Hoewel het proces om een diagnose van elke vorm van depressie te krijgen enige tijd kan duren, is het de moeite waard om ervoor te zorgen dat de diagnose juist is. Als u de juiste diagnose heeft, is de kans veel groter dat u een effectieve behandeling vindt.
Behandeling
In 2012, een studie gepubliceerd in het tijdschrift Moleculaire Psychiatrie suggereerde dat de oorzaak van exogene en endogene depressie in verschillende paden in de hersenen kan worden gevonden. Onderzoekers moeten echter nog bewijzen dat de twee typen verschillend reageren op specifieke behandelingen voor depressie, zoals medicatie.
Hoewel ze op verschillende manieren worden veroorzaakt, leiden zowel exogene als endogene depressie uiteindelijk tot een biochemische onbalans in de hersenen. Daarom kan voor beide typen een behandeling worden gebruikt die een onbalans aanpakt.
De eerstelijnsbehandeling voor depressie van beide typen is gewoonlijk antidepressiva. Geneesmiddelen uit een klasse van antidepressiva die selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) worden genoemd, zijn vaak de eerste keuze, omdat ze consequent effectief zijn en goed worden verdragen. Medicijnen worden vaak gecombineerd met psychotherapie, wat voor sommige mensen effectiever is dan het gebruik van alleen een antidepressivum.
Mensen met een ernstige of therapieresistente depressie hebben mogelijk andere interventies nodig om hun symptomen effectief te beheersen, zoals antipsychotica en/of elektroconvulsietherapie (ECT).
De unieke eigenschappen van alle vormen van depressie worden nog onderzocht. Naarmate nieuwe informatie wordt geleerd en ontdekt, kunnen in de toekomst behandelingen ontstaan die kunnen helpen verschillende vormen van depressie op verschillende of meer gerichte manieren te beheersen.
Voor nu is het het beste om uw symptomen, familiale gezondheidsgeschiedenis en risicofactoren met uw arts of een professional in de geestelijke gezondheidszorg te bespreken om de beste behandeling te bepalen.