De schizotypische persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door een doordringend patroon van sociale en interpersoonlijke tekorten. Personen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis hebben weinig capaciteit en misschien zelfs behoefte aan hechte relaties.
Ze worden vaak omschreven als excentriek of bizar. Ze kunnen achterdochtig en paranoïde zijn tegenover anderen. Ze komen over als "stijf" en lijken nergens in te passen.
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis symptomen
Personen met schizotypische persoonlijkheidsstoornissen ervaren extreem ongemak tijdens interpersoonlijke interacties.
Anders dan bij een sociale angststoornis, waar een persoon zich met de tijd waarschijnlijk meer op zijn gemak zal voelen, blijven personen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis zich ongemakkelijk voelen, zelfs wanneer ze steeds opnieuw met dezelfde mensen in dezelfde omgeving omgaan.
De stoornis houdt ook vervormd denken en excentriek gedrag in, wat mensen vaak wegduwt en nog meer isolement creëert.
Bijgelovige overtuigingen
Soms zijn personen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis bijgelovig of worden ze in beslag genomen door paranormale verschijnselen die buiten de verwachtingen vallen in hun cultuur.
Ze denken misschien dat ze speciale krachten of magische controle over anderen hebben (bijvoorbeeld omdat ze denken dat de reden dat hun collega vroeg vertrekt, is dat ze hem ziek wensten). Ze kunnen ook geloven dat hun gedrag een schadelijk resultaat voorkomt, zoals denken dat ze slechte dingen kunnen voorkomen door een object op een bepaalde plaats te plaatsen.
Ze kunnen perceptuele afwisselingen ervaren, zoals het horen van iemand die hun naam mompelt of het gevoel heeft dat er een geest aanwezig is.
Hun spraak kan soms vaag of onsamenhangend zijn. Ze kunnen vreemde zinnen gebruiken of praten op een manier die anderen in verwarring brengt.
Vreemd gedrag
Ze kunnen ook vernauwd lijken en weinig emotie tonen tijdens hun interacties. Ze kunnen ongebruikelijke manieren hebben, zoals een onverzorgde manier van kleden.
Een persoon met deze aandoening kan slecht passende kleding of bizarre kledingcombinaties dragen (winterlaarzen met korte broek) en kan mogelijk niet deelnemen aan het normale geven en nemen van een gesprek.
Ze kunnen af en toe verdriet uiten over hun gebrek aan hechte relaties, maar hun gedrag suggereert dat ze weinig verlangen naar hechte banden hebben. Ze hebben vaak contact met mensen wanneer dat moet, maar houden het liever voor zichzelf.
Ze kunnen ook voorbijgaande psychotische episodes ervaren in tijden van extreme stress (minuten tot uren), maar ze hebben geen regelmatige hallucinaties of wanen (zoals in het geval van schizofrenie).
DSM-5 diagnostische criteria Cri
Volgens de vijfde editie van de diagnostische en statistische handleiding moeten de symptomen beginnen in de vroege volwassenheid. Om aan de criteria voor een diagnose te voldoen, moeten personen ten minste vijf van de volgende symptomen ervaren:
- Ideeën van referentie (onjuiste interpretaties van causale incidenten of gebeurtenissen als hebbende een ongebruikelijke betekenis specifiek voor de persoon)
- Vreemde overtuigingen of magisch denken dat gedrag beïnvloedt en niet in overeenstemming is met subculturele normen
- Ongebruikelijke perceptuele ervaringen, inclusief lichamelijke illusies
- Vreemd denken en spreken
- Achterdocht en paranoïde gedachten
- Ongepast en beperkt affect
- Gedrag of uiterlijk dat vreemd, excentriek of eigenaardig is
- Gebrek aan goede vrienden of andere vertrouwelingen dan eerstegraads familieleden
- Overmatige sociale angst die niet afneemt met vertrouwdheid en eerder geassocieerd wordt met paranoïde angsten dan met negatieve oordelen over zichzelf
De symptomen kunnen beginnen tijdens de kindertijd of adolescentie. Symptomen die tijdens de kindertijd duidelijk zijn, kunnen zijn:
- Slechte relaties met leeftijdsgenoten
- Sociale angst, isolement
- Onderpresteren op school
- overgevoeligheid
- Eigenaardige gedachten en taal
- Bizarre fantasieën
Oorzaken
In gemeenschapsstudies varieert de prevalentie van schizotypische persoonlijkheidsstoornis van 0,6 procent van de bevolking in Noorwegen tot 4,6 procent in monsters die in de Verenigde Staten zijn genomen.
Er is geen enkele bekende oorzaak voor schizotypische persoonlijkheidsstoornis. Het lijkt er echter op dat er een sterke genetische component is.
Personen met eerstegraads biologische familieleden met schizofrenie hebben meer kans op een schizotypische persoonlijkheidsstoornis.
Diagnose
Een professional in de geestelijke gezondheidszorg kan een schizotypische persoonlijkheidsstoornis diagnosticeren. Zoals alle persoonlijkheidsstoornissen, moet een clinicus rekening houden met het soort stoornissen die door de symptomen worden veroorzaakt.
Iemand die excentriek is en weinig vrienden heeft, hoeft niet per se een schizotypische persoonlijkheidsstoornis te hebben. Om aan de criteria voor een diagnose te voldoen, moeten de symptomen interfereren met iemands sociale, beroepsmatige of educatieve functioneren.
Er is geen test die bepaalt of iemand een persoonlijkheidsstoornis heeft. In plaats daarvan zal een arts een grondig interview afnemen dat de geschiedenis van de symptomen verzamelt en de beperkingen beoordeelt. De clinicus observeert het individu ook tijdens het interview om te zoeken naar tekenen van de aandoening.
Beoordelingsinstrumenten kunnen worden gebruikt als onderdeel van het diagnostische proces. Het individu kan een vragenlijst krijgen om in te vullen of kan worden gevraagd om specifieke diagnostische vragen te beantwoorden.
Soms worden ook naaste familieleden geïnterviewd.
Andere aandoeningen uitsluiten
Voordat een diagnose kan worden gesteld, moet een arts andere aandoeningen uitsluiten die ertoe kunnen leiden dat iemand symptomen vertoont die lijken op de symptomen van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis. Schizofrenie, bipolaire stoornis, psychotische stoornissen, neurologische ontwikkelingsstoornissen en andere persoonlijkheidsstoornissen kunnen worden verward met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis omdat ze bepaalde kenmerken gemeen hebben.
Behandeling van schizotypische persoonlijkheidsstoornis
Net als andere persoonlijkheidsstoornissen is er geen remedie voor schizotypische persoonlijkheidsstoornis. Zoals alle persoonlijkheidsstoornissen, zullen de symptomen waarschijnlijk gedurende de hele levensduur aanhouden. Dat betekent echter niet dat u de ernst van de symptomen niet kunt verminderen of uw functioneren kunt verbeteren.
Meer dan de helft van de personen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis heeft mogelijk een voorgeschiedenis van ten minste één depressieve episode. Soms zoeken individuen behandeling voor hun depressie, in plaats van de symptomen die verband houden met hun persoonlijkheidsstoornis.
Behandeling voor schizotypische persoonlijkheidsstoornis kan een combinatie van psychotherapie en medicatie omvatten.
Psychotherapie kan cognitieve gedragstherapie omvatten om vervormde denkpatronen aan te pakken en specifieke sociale vaardigheden aan te leren. Het kan ook helpen om problematisch gedrag aan te pakken.
Gezinstherapie kan ook worden gebruikt om familieleden te helpen de symptomen te begrijpen en om iedereen te helpen beter te communiceren en het individu te ondersteunen.
Hoewel er geen specifiek medicijn is dat wordt gebruikt om schizotypische persoonlijkheidsstoornis te behandelen, kunnen medicijnen worden gebruikt om depressie, angst of psychotische symptomen aan te pakken. Sommige medicijnen kunnen vervormd denken verminderen.
De 9 beste online therapieprogramma's We hebben onpartijdige beoordelingen geprobeerd, getest en geschreven van de beste online therapieprogramma's, waaronder Talkspace, Betterhelp en Regain.Omgaan met
Positieve levenservaringen kunnen de sleutel zijn tot het omgaan met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis. Het vormen van relaties - hoewel het moeilijk is om te doen - kan het leed verminderen dat gepaard gaat met schizotypische persoonlijkheidsstoornis.
Bovendien kan een gevoel van prestatie ook de symptomen verminderen. Een baan vinden, vrijwilligerswerk doen, naar school gaan of deelnemen aan gemeenschapsactiviteiten kan nuttig zijn.
Een woord van Verywell
Als u vermoedt dat u een schizotypische persoonlijkheidsstoornis heeft, neem dan contact op met uw arts. Een medische professional kan u doorverwijzen naar een specialist in de geestelijke gezondheidszorg voor evaluatie en behandeling. De juiste ondersteuning en behandeling krijgen, is de sleutel tot goed leven met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis.
