Wat maakt dat sommige mensen uitblinken in leiderschapsrollen? Leiderschapstheorieën proberen uit te leggen hoe en waarom bepaalde mensen leiders worden. Dergelijke theorieën richten zich vaak op de kenmerken van leiders, maar sommigen proberen het gedrag te identificeren dat mensen kunnen aannemen om hun eigen leiderschapskwaliteiten in verschillende situaties te verbeteren.
Vroege debatten over de psychologie van leiderschap suggereerden vaak dat dergelijke vaardigheden eenvoudigweg vaardigheden waren waarmee mensen werden geboren. Met andere woorden, deze theorieën stelden voor dat bepaalde mensen gewoon 'geboren leiders' waren. Sommige recentere theorieën stellen voor dat het bezitten van bepaalde eigenschappen mensen kan helpen om natuurleiders te worden, maar dat ervaring en situationele variabelen ook een cruciale rol spelen.
Een nadere blik op leiderschapstheorieën
Omdat de interesse in de psychologie van leiderschap de afgelopen 100 jaar is toegenomen, zijn er een aantal verschillende leiderschapstheorieën geïntroduceerd om precies uit te leggen hoe en waarom bepaalde mensen geweldige leiders worden.
Wat maakt precies een goede leider? Maken bepaalde persoonlijkheidskenmerken mensen beter geschikt voor leiderschapsrollen, of maken kenmerken van de situatie het waarschijnlijker dat bepaalde mensen de leiding nemen? Als we naar de leiders om ons heen kijken - of het nu onze werkgever of de president is - vragen we ons misschien af waarom deze individuen uitblinken in dergelijke functies.
Mensen zijn al lang geïnteresseerd in leiderschap door de hele menselijke geschiedenis heen, maar het is pas relatief recent dat er een aantal formele leiderschapstheorieën zijn ontstaan. In het begin van de twintigste eeuw nam de belangstelling voor leiderschap toe.
Vroege leiderschapstheorieën waren gericht op welke kwaliteiten onderscheid maakten tussen leiders en volgers, terwijl latere theorieën naar andere variabelen keken, zoals situationele factoren en vaardigheidsniveaus. Hoewel er veel verschillende leiderschapstheorieën zijn ontstaan, kunnen de meeste worden geclassificeerd als een van de acht hoofdtypen.
"Grote Man" Theorieën
Heb je ooit iemand horen beschrijven als "geboren om te leiden?" Volgens dit gezichtspunt worden grote leiders gewoon geboren met de nodige interne kenmerken zoals charisma, vertrouwen, intelligentie en sociale vaardigheden die hen van nature geboren leiders maken.
Theorieën van grote mannen gaan ervan uit dat het vermogen tot leiderschap inherent is - dat grote leiders worden geboren, niet gemaakt. Deze theorieën schilderen grote leiders vaak af als heldhaftig, mythisch en voorbestemd om op te klimmen tot leiderschap wanneer dat nodig is. De term 'grote man' werd gebruikt omdat leiderschap in die tijd vooral werd gezien als een mannelijke kwaliteit, vooral in termen van militair leiderschap.
Dergelijke theorieën suggereren dat mensen niet echt kunnen leren hoe ze sterke leiders kunnen worden. Het is iets waar je mee geboren bent of zonder. Het is heel erg een nature-benadering (in tegenstelling tot nurture) om leiderschap uit te leggen.
Eigenschap theorieën
In sommige opzichten vergelijkbaar met Great Man-theorieën, gaan eigenschapstheorieën ervan uit dat mensen bepaalde kwaliteiten en eigenschappen erven die hen beter geschikt maken voor leiderschap. Traittheorieën identificeren vaak een bepaalde persoonlijkheid of gedragskenmerken die door leiders worden gedeeld. Eigenschappen als extraversie, zelfvertrouwen en moed zijn bijvoorbeeld allemaal eigenschappen die mogelijk in verband kunnen worden gebracht met grote leiders.
Als bepaalde eigenschappen de belangrijkste kenmerken van leiderschap zijn, hoe verklaren we dan mensen die die kwaliteiten bezitten maar geen leiders zijn? Deze vraag is een van de moeilijkheden bij het gebruik van eigenschapstheorieën om leiderschap te verklaren.
Er zijn genoeg mensen die de persoonlijkheidskenmerken bezitten die met leiderschap worden geassocieerd, maar veel van deze mensen zoeken nooit naar leiderschapsposities. Er zijn ook mensen die enkele van de belangrijkste eigenschappen missen die vaak worden geassocieerd met effectief leiderschap, maar toch uitblinken in het leiden van groepen
Contingentietheorieën
Contingentietheorieën van leiderschap richten zich op bepaalde variabelen die verband houden met de omgeving en die kunnen bepalen welke bepaalde stijl van leiderschap het meest geschikt is voor de situatie. Volgens deze theorie is geen enkele leiderschapsstijl in alle situaties de beste.
Leiderschapsonderzoekers White en Hodgson suggereren dat echt effectief leiderschap niet alleen gaat over de kwaliteiten van de leider, maar ook over het vinden van de juiste balans tussen gedrag, behoeften en context.
Goede leiders zijn in staat om de behoeften van hun volgers in te schatten, de situatie te inventariseren en hun gedrag daarop aan te passen. Succes hangt af van een aantal variabelen, waaronder de leiderschapsstijl, kwaliteiten van de volgers en aspecten van de situatie.
Situationele theorieën
Situationele theorieën stellen voor dat leiders de beste manier van handelen kiezen op basis van situationele variabelen. Verschillende stijlen van leiderschap kunnen geschikter zijn voor bepaalde soorten besluitvorming.
In een situatie waarin de leider bijvoorbeeld het meest deskundige en ervaren lid van een groep is, kan een autoritaire stijl het meest geschikt zijn. In andere gevallen waar groepsleden bekwame experts zijn, zou een democratische stijl effectiever zijn.
Gedragstheorieën
Gedragstheorieën over leiderschap zijn gebaseerd op de overtuiging dat grote leiders worden gemaakt, niet geboren. Beschouw het als de keerzijde van de theorieën van de Grote Man. Geworteld in het behaviorisme, richt deze leiderschapstheorie zich op de acties van leiders, niet op mentale kwaliteiten of interne toestanden. Volgens deze theorie kunnen mensen leren om leiders te worden door les te geven en te observeren.
Participatieve theorieën
Participatieve leiderschapstheorieën suggereren dat de ideale leiderschapsstijl er een is die rekening houdt met de inbreng van anderen. Deze leiders moedigen deelname en bijdragen van groepsleden aan en helpen groepsleden zich meer relevant en betrokken te voelen bij het besluitvormingsproces. In participatieve theorieën behoudt de leider echter het recht om de inbreng van anderen toe te staan.
Management theorieën
Managementtheorieën, ook wel transactietheorieën genoemd, richten zich op de rol van toezicht, organisatie en groepsprestaties. Deze theorieën baseren leiderschap op een systeem van beloningen en straffen. Managementtheorieën worden vaak gebruikt in het bedrijfsleven; als medewerkers succesvol zijn, worden ze beloond en als ze falen, worden ze berispt of gestraft.
Relatietheorieën
Relatietheorieën, ook wel transformationele theorieën genoemd, richten zich op de verbindingen die worden gevormd tussen leiders en volgers. Transformationele leiders motiveren en inspireren mensen door groepsleden te helpen het belang en het hogere belang van de taak in te zien.
Deze leiders zijn gericht op de prestaties van groepsleden, maar willen ook dat iedereen zijn potentieel ontplooit. Leiders met deze stijl hebben vaak hoge ethische en morele normen
Een woord van Verywell
Er zijn veel verschillende manieren om over leiderschap te denken, variërend van het focussen op de persoonlijkheidskenmerken van geweldig leiderschap tot het benadrukken van aspecten van de situatie die helpen bepalen hoe mensen leiding geven.
Zoals de meeste dingen is leiderschap een zeer veelzijdig onderwerp en het is een combinatie van vele factoren die mede bepalen waarom sommige mensen geweldige leiders worden. Meer informatie over enkele van de dingen die mensen tot sterke leiders maken, is een manier om mogelijk uw eigen vaardigheden te verbeteren.