De vecht-of-vluchtreactie (ook bekend als de acute stressreactie), verwijst naar een fysiologische reactie die optreedt wanneer we in de aanwezigheid zijn van iets dat mentaal of fysiek angstaanjagend is.
De vecht-of-vluchtreactie wordt veroorzaakt door de afgif.webpte van hormonen die je lichaam voorbereiden om te blijven en een bedreiging aan te pakken of om in veiligheid te vluchten.
De term "vechten of vluchten" vertegenwoordigt de keuzes die onze oude voorouders hadden toen ze werden geconfronteerd met gevaar in hun omgeving. Ze konden vechten of vluchten. In beide gevallen bereidt de fysiologische en psychologische reactie op stress het lichaam voor om op het gevaar te reageren.
In de jaren twintig beschreef de Amerikaanse fysioloog Walter Cannon als eerste de vecht-of-vluchtreactie. Cannon realiseerde zich dat een reeks snel optredende reacties in het lichaam hielp om de middelen van het lichaam te mobiliseren om met bedreigende omstandigheden om te gaan.
Tegenwoordig wordt de vecht-of-vluchtreactie erkend als onderdeel van de eerste fase van het algemene aanpassingssyndroom van Hans Selye (een theorie die de stressreactie beschrijft).
Wat gebeurt er tijdens de vecht-of-vluchtreactie?
Als reactie op acute stress wordt het sympathische zenuwstelsel van het lichaam geactiveerd door de plotselinge afgif.webpte van hormonen. Het sympathische zenuwstelsel stimuleert vervolgens de bijnieren, waardoor catecholamines (waaronder adrenaline en noradrenaline) vrijkomen.
Deze keten van reacties resulteert in een verhoging van de hartslag, bloeddruk en ademhalingssnelheid. Nadat de dreiging is verdwenen, duurt het 20 tot 60 minuten voordat het lichaam terugkeert naar het niveau van voor de opwinding.
U kunt zich waarschijnlijk een moment herinneren waarop u de vecht-of-vluchtreactie ervoer. Als je met iets beangstigends wordt geconfronteerd, kun je je hartslag voelen versnellen, je kunt sneller gaan ademen en je hele lichaam wordt gespannen en klaar om actie te ondernemen.
De vecht-of-vluchtreactie kan optreden bij een dreigend fysiek gevaar (zoals het tegenkomen van een grommende hond tijdens het joggen in de ochtend) of als gevolg van een psychologische dreiging (zoals het voorbereiden van een grote presentatie op school of op het werk ).
Fysieke tekenen die erop kunnen wijzen dat de vecht-of-vluchtreactie is begonnen, zijn onder meer:
- Verwijde pupillen: In tijden van gevaar bereidt het lichaam zich voor om zich bewust te zijn van zijn omgeving; verwijding van de pupillen zorgt voor meer licht in de ogen en resulteert in een beter zicht op de omgeving.
- Bleke of rode huid: De bloedstroom naar de oppervlaktegebieden van het lichaam wordt verminderd, terwijl de stroom naar de spieren, hersenen, benen en armen wordt verhoogd. Bleekheid of afwisselend een bleek en rood gezicht terwijl het bloed naar het hoofd en de hersenen stroomt, komt vaak voor.
- Snelle hartslag en ademhaling: Hartslag en ademhalingsfrequentie nemen toe om het lichaam te voorzien van de energie en zuurstof die nodig zijn om snel op gevaar te reageren.
- bevend: De spieren spannen zich en worden klaar voor actie, wat kan leiden tot beven of trillen
Waarom het belangrijk is
De vecht-of-vluchtreactie speelt een cruciale rol in hoe we omgaan met stress en gevaar in onze omgeving. Wanneer we worden bedreigd, bereidt de reactie het lichaam voor om te vechten of te vluchten.
De vecht-of-vluchtreactie kan worden geactiveerd door zowel echte als denkbeeldige dreigingen.
Door je lichaam klaar te stomen voor actie, ben je beter voorbereid om onder druk te presteren. De stress die door de situatie wordt gecreëerd, kan zelfs nuttig zijn, waardoor het waarschijnlijker wordt dat u de dreiging effectief het hoofd kunt bieden.
Dit soort stress kan u helpen beter te presteren in situaties waarin u onder druk staat om het goed te doen, zoals op het werk of op school. En in gevallen waarin de dreiging levensbedreigend is, speelt de vecht-of-vluchtreactie een cruciale rol in uw overleving. Door je klaar te stomen voor vechten of vluchten, maakt de vecht-of-vluchtreactie het waarschijnlijker dat je het gevaar overleeft.
Hoewel de vecht-of-vluchtreactie automatisch gebeurt, betekent dat niet dat deze altijd accuraat is. Soms reageren we op deze manier, zelfs als er geen echte dreiging is. Fobieën zijn goede voorbeelden van hoe de vecht-of-vluchtreactie ten onrechte kan worden geactiveerd bij een waargenomen dreiging.
Iemand die hoogtevrees heeft, kan een acute stressreactie ervaren als hij naar de bovenste verdieping van een wolkenkrabber moet om een vergadering bij te wonen. Hun lichaam kan op scherp staan, waarbij hun hartslag en ademhalingssnelheid toenemen. Als de reactie ernstig is, kan dit leiden tot een paniekaanval
Het begrijpen van de natuurlijke vecht-of-vluchtreactie van het lichaam is een manier om met dergelijke situaties om te gaan. Wanneer je merkt dat je gespannen raakt, kun je op zoek gaan naar manieren om je lichaam te kalmeren en te ontspannen.
De stressrespons is een van de belangrijkste onderwerpen die worden bestudeerd in het snelgroeiende veld van de gezondheidspsychologie. Gezondheidspsychologen zijn geïnteresseerd in het helpen van mensen om manieren te vinden om stress te bestrijden en een gezonder en productiever leven te leiden. Door meer te leren over de vecht-of-vluchtreactie, kunnen psychologen mensen helpen nieuwe manieren te ontdekken om met hun natuurlijke reactie op stress om te gaan.