Hypervigilantie gaat over meer dan alleen extra waakzaam zijn. Het is een toestand van extreme alertheid die de kwaliteit van leven ondermijnt. Als je hypervigilant bent, ben je altijd op zoek naar verborgen gevaren, zowel reëel als verondersteld. Hierdoor kan hypervigilantie u uitgeput maken terwijl u interpersoonlijke relaties, werk en uw vermogen om dagelijks te functioneren verstoort.
Hypervigilantie is een van de centrale kenmerken van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het kan ook voorkomen bij andere angststoornissen, waaronder paniekstoornis, door middelen/medicatie geïnduceerde angststoornis en gegeneraliseerde angststoornis. Schizofrenie, dementie en paranoia kunnen ook hypervigilantie veroorzaken.
Wat is hypervigilantie?
Mensen die hypervigilant zijn, zijn constant op hun hoede en vatbaar voor overreactie. Ze behouden een intens en soms obsessief bewustzijn van hun omgeving, vaak op zoek naar bedreigingen of ontsnappingsroutes.
Oorzaken
Hypervigilantie is de manier waarop het lichaam u beschermt tegen bedreigende situaties. Het kan voorkomen in een omgeving waar u een extreme dreiging waarneemt. Een voorbeeld kan zijn 's avonds laat door een vreemde buurt naar huis lopen.
Chronische hypervigilantie is een veelvoorkomend gevolg van PTSS, vooral bij mensen die lange tijd in gevaarlijke omgevingen hebben gezeten (zoals dienen in de strijd tijdens een oorlog) of extreme emotionele trauma's hebben meegemaakt. Hypervigilantie komt veel voor bij kinderen die de recente dood van een ouder hebben meegemaakt, getuige zijn geweest van geweld of het slachtoffer zijn van misbruik. In sommige gevallen kunnen de symptomen van PTSS pas later in het leven verschijnen.
Bij mensen met schizofrenie wordt hypervigilantie geassocieerd met een dreiging die simpelweg niet bestaat. Het is een uitbreiding van de paranoia en wanen die kenmerkend zijn voor de aandoening. Aangenomen wordt dat genetische, psychologische en omgevingsfactoren bijdragen aan de ontwikkeling van schizofrenie. Stress kan een centrale rol spelen bij het uitlokken van een psychotische episode.
Binnen de context van paranoia kan hypervigilantie worden gezien bij elke stemmings- of persoonlijkheidsstoornis waarvoor paranoia een kenmerk kan zijn, inclusief bipolaire stoornis en borderline persoonlijkheidsstoornis. Hypervigilantie kan ook optreden als gevolg van dementie die verband houdt met de ziekte van Alzheimer en andere neurodegeneratieve aandoeningen, of tijdens acute episodes van slaaptekort of middelenmisbruik (meestal methamfetamine of cocaïne).
Symptomen
Hypervigilantie kan worden gekenmerkt door vier gemeenschappelijke kenmerken.
- Overschatting van een dreiging: Hypervigilante mensen zullen op hun hoede zijn voor bedreigingen die onwaarschijnlijk of overdreven zijn. Dit kan inhouden dat ze zichzelf opsluiten om een aanval te voorkomen, bij een uitgang zitten zodat ze snel kunnen ontsnappen, of met hun rug tegen de muur zitten zodat niemand achter hen kan sluipen.
- Obsessieve vermijding van waargenomen bedreigingen: Dit omvat het vermijden van alledaagse situaties waar gevaren op de loer kunnen liggen, inclusief openbare bijeenkomsten en onbevolkte openbare ruimtes (zoals garages). In extreme gevallen kan een persoon agorafobie ontwikkelen (angst om op plaatsen te zijn waar ontsnappen moeilijk kan zijn).
- Verhoogde schrikreflex: Dit is een abnormale reactie waarbij een persoon opspringt bij elk plotseling geluid, beweging of verrassing, zelfs midden in de nacht. Als u zich in een nieuwe of ongemakkelijke omgeving bevindt, kan dit de reactie nog verergeren.
- Door epinefrine geïnduceerde fysiologische symptomen: Epinefrine (adrenaline) is een van de twee stresshormonen die verband houden met de vecht-of-vluchtreflex (de andere is cortisol). Mensen met PTSD-geassocieerde hypervigilantie zullen vaak een aanhoudende epinefrine-respons hebben, die zich manifesteert met verwijde pupillen, een verhoogde hartslag en verhoogde bloeddruk.
Hypervigilantie kan de slaap ernstig verstoren, met vermoeidheid, concentratieverlies en onvermogen om te focussen tot gevolg. Slaaptekort kan gevoelens van paranoia verder versterken, waardoor hypervigilant gedrag wordt aangewakkerd.
In extreme gevallen kunnen mensen die hypervigilant zijn de behoefte voelen om zich te bewapenen met geweren, messen of pepperspray of om zichzelf uit te rusten met geavanceerde alarmsystemen, extra deursloten en zelfs paniekkamers.
Behandeling
De behandeling van hypervigilantie kan variëren op basis van de onderliggende oorzaak en de ernst van het gedrag. Het hangt er ook van af of de getroffen persoon al dan niet erkent dat het gedrag abnormaal is.
De eerste stap is om de getroffen persoon te verwijderen uit een omgeving waarin een reële dreiging is (zoals bij huiselijk geweld) of uit stressvolle banen waarin het potentieel van dreiging reëel is (zoals politiewerk).
De behandeling kan psychotherapie omvatten, waaronder mindfulnesstraining en coping-technieken, en farmaceutische medicijnen. Opties zijn onder meer:
- Cognitieve gedragstherapie: Het doel van cognitieve gedragstherapie (CGT) is om u door middel van gesprekken met een therapeut te leren dat u niet elk aspect van de wereld om u heen kunt beheersen, maar wel hoe u uw reactie op een omgeving interpreteert en ermee omgaat.
- Exposure-therapie: Het doel van exposure-therapie is om u bloot te stellen aan de triggers die stress stimuleren, zodat u ze kunt herkennen en stappen kunt ondernemen om uw reactie te verminderen.
- Desensibilisatie en opwerking van oogbewegingen: Het doel van eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) is om oogbewegingen te gebruiken als middel om je om te leiden van traumatische herinneringen aan het verleden naar huidige sensaties van het heden.
- Mindfullness-training: Mindfullness houdt in "leven in het moment" en gedachten concentreren op onmiddellijke sensaties in plaats van vreemde en vaak problematische gedachten te volgen. Andere mind-body-technieken zijn meditatie, geleide beelden en biofeedback.
- medicijnen: PTSS en andere angststoornissen kunnen worden behandeld met antidepressiva, bètablokkers of anxiolytica. Schizofrenie, persoonlijkheidsstoornissen of bipolaire stoornis kunnen worden behandeld met antipsychotica of stemmingsstabilisatoren.
Uiteindelijk kan hypervigilantie als symptoom van een onderliggende aandoening niet geïsoleerd worden behandeld. Het is afhankelijk van de juiste behandeling van de aandoening (inclusief middelenmisbruik). In sommige gevallen kan een ziekenhuisopname nodig zijn om de symptomen onder controle te krijgen.
De 9 beste online therapieprogramma's We hebben onpartijdige beoordelingen geprobeerd, getest en geschreven van de beste online therapieprogramma's, waaronder Talkspace, Betterhelp en Regain.Omgaan met
Als u hypervigilantie ervaart in de mate dat het uw kwaliteit van leven verstoort, zoek dan hulp bij een professional in de geestelijke gezondheidszorg. Het overwinnen van hypervigilantie kan tijd kosten en gepaard gaan met tegenslagen. Om beter met de uitdagingen om te gaan, zelfs tijdens het ondergaan van een behandeling, moet u voldoende rusten, uw slaaphygiëne verbeteren, een gezond dieet volgen en activiteiten vinden die u ontspannen (zoals yoga of tai chi).
Lichaamsbeweging kan helpen door de productie van endorfine te stimuleren, een hormoon dat de stemming kan verbeteren en mogelijk de epinefrine-respons kan temperen.
Het belangrijkste is om te communiceren. In stilte lijden en weigeren je gedachten te delen, zal je angsten alleen maar bevorderen en je isoleren van anderen. Zoek een vriend of familielid aan wie je kunt vertrouwen, idealiter iemand die je angsten niet wegneemt.
Je kunt ook lid worden van een steungroep voor PTSS of andere aandoeningen met mensen die begrijpen wat je doormaakt. Hoe meer u een ondersteunend netwerk opbouwt van personen die de doelen en uitdagingen van de behandeling erkennen, hoe groter de kans dat u volhardt en de vruchten van de therapie plukt.
Als u of een geliefde worstelt met PTSS, neem dan contact op met de Nationale Hulplijn voor Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) op 1-800-662-4357 voor informatie over ondersteunings- en behandelfaciliteiten bij u in de buurt.
Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.
