Als er slechte dingen gebeuren, geloven we graag dat we alles zouden doen wat nodig is om de situatie te veranderen. Onderzoek naar wat bekend staat als aangeleerde hulpeloosheid heeft aangetoond dat wanneer mensen het gevoel hebben dat ze geen controle hebben over wat er gebeurt, ze de neiging hebben om het gewoon op te geven en hun lot te accepteren.
Wat is aangeleerde hulpeloosheid?
Aangeleerde hulpeloosheid treedt op wanneer een dier herhaaldelijk wordt onderworpen aan een aversieve stimulus waaraan het niet kan ontsnappen. Uiteindelijk zal het dier stoppen met proberen de stimulus te vermijden en zich gedragen alsof het volkomen hulpeloos is om de situatie te veranderen. Zelfs wanneer er kansen worden geboden om te ontsnappen, zal deze aangeleerde hulpeloosheid elke actie verhinderen.
Hoewel het concept sterk verbonden is met de psychologie en het gedrag van dieren, kan het ook van toepassing zijn op veel situaties waarbij mensen betrokken zijn.
Wanneer mensen het gevoel hebben dat ze geen controle hebben over hun situatie, kunnen ze zich hulpeloos gaan gedragen. Deze passiviteit kan ertoe leiden dat mensen kansen voor verlichting of verandering over het hoofd zien.
De ontdekking van aangeleerde hulpeloosheid
Het concept van aangeleerde hulpeloosheid werd bij toeval ontdekt door psychologen Martin Seligman en Steven F. Maier. Ze hadden aanvankelijk hulpeloos gedrag waargenomen bij honden die klassiek geconditioneerd waren om een elektrische schok te verwachten na het horen van een toon.
Later werden de honden in een shuttlebox geplaatst die twee kamers bevatte, gescheiden door een lage barrière. De vloer was aan de ene kant geëlektrificeerd en aan de andere niet. De honden die eerder aan de klassieke conditionering waren onderworpen, deden geen pogingen om te ontsnappen, hoewel het vermijden van de schok simpelweg inhield dat ze over een kleine barrière moesten springen.
Om dit fenomeen te onderzoeken, bedachten de onderzoekers vervolgens een ander experiment.
- In groep één, werden de honden een tijdje vastgebonden in harnassen en vervolgens losgelaten.
- In groep twee, werden de honden in dezelfde harnassen geplaatst, maar werden ze blootgesteld aan elektrische schokken die vermeden konden worden door met hun neus op een paneel te drukken.
- In groep drie, kregen de honden dezelfde schokken als die in groep twee, behalve dat die in deze groep de schok niet onder controle konden krijgen. Voor die honden in de derde groep leken de schokken volledig willekeurig te zijn en buiten hun controle.
De honden werden vervolgens in een shuttlebox geplaatst. Honden uit de eerste en tweede groep leerden al snel dat het springen van de barrière de schok wegnam. Degenen uit de derde groep deden echter geen pogingen om aan de schokken te ontkomen.
Door hun eerdere ervaring hadden ze een cognitieve verwachting ontwikkeld dat niets wat ze deden de schokken zou voorkomen of elimineren.
Aangeleerde hulpeloosheid bij mensen
De impact van aangeleerde hulpeloosheid is aangetoond bij verschillende diersoorten, maar de effecten ervan zijn ook te zien bij mensen.
Neem een veelgebruikt voorbeeld: een kind dat slecht presteert op wiskundetoetsen en -opdrachten, zal al snel het gevoel krijgen dat niets wat hij doet enig effect zal hebben op zijn rekenprestaties. Wanneer hij later geconfronteerd wordt met een wiskunde-gerelateerde taak, kan hij een gevoel van hulpeloosheid ervaren.
Aangeleerde hulpeloosheid is ook in verband gebracht met verschillende psychische stoornissen. Depressie, angst, fobieën, verlegenheid en eenzaamheid kunnen allemaal worden verergerd door aangeleerde hulpeloosheid.
Een vrouw die zich bijvoorbeeld verlegen voelt in sociale situaties, kan uiteindelijk het gevoel krijgen dat ze niets kan doen om haar symptomen te overwinnen. Dit gevoel dat haar symptomen buiten haar directe controle zijn, kan ertoe leiden dat ze stopt met proberen zich in sociale situaties te mengen, waardoor haar verlegenheid nog meer uitgesproken wordt.
Onderzoekers hebben echter ontdekt dat aangeleerde hulpeloosheid niet altijd generaliseert in alle situaties en situaties.
Een student die aangeleerde hulpeloosheid ervaart met betrekking tot wiskunde, zal niet noodzakelijk dezelfde hulpeloosheid ervaren wanneer hij wordt geconfronteerd met het uitvoeren van berekeningen in de echte wereld. In andere gevallen kunnen mensen aangeleerde hulpeloosheid ervaren die zich veralgemeend over een groot aantal verschillende situaties.
Aangeleerde hulpeloosheid bij kinderen
Aangeleerde hulpeloosheid ontstaat vaak in de kindertijd en onbetrouwbare of niet-reagerende zorgverleners kunnen aan deze gevoelens bijdragen. Deze aangeleerde hulpeloosheid kan al heel vroeg in het leven beginnen. Kinderen die in geïnstitutionaliseerde instellingen zijn opgegroeid, vertonen bijvoorbeeld vaak symptomen van hulpeloosheid, zelfs tijdens de kindertijd.
Als kinderen hulp nodig hebben maar niemand hen te hulp komt, kunnen ze het gevoel krijgen dat niets wat ze doen hun situatie zal veranderen. Herhaalde ervaringen die deze gevoelens van hulpeloosheid en hopeloosheid versterken, kunnen ertoe leiden dat ze volwassen worden en uiteindelijk het gevoel hebben dat er niets is dat iemand kan doen om zijn of haar problemen te veranderen.
Enkele veel voorkomende symptomen van aangeleerde hulpeloosheid bij kinderen zijn:
- Niet om hulp vragen
- frustratierust
- Opgeven
- Gebrek aan inzet
- Een laag zelfbeeld
- Passiviteit
- slechte motivatie
- Uitstelgedrag
Aangeleerde hulpeloosheid kan ook leiden tot angst, depressie of beide. Wanneer kinderen het gevoel hebben dat ze geen controle hebben gehad over de gebeurtenissen uit het verleden in hun leven, krijgen ze de verwachting dat toekomstige gebeurtenissen net zo oncontroleerbaar zullen zijn. Omdat ze geloven dat niets wat ze doen ooit de uitkomst van een evenement zal veranderen, denken kinderen vaak dat ze het niet eens moeten proberen.
Academische strijd kan mogelijk ook leiden tot gevoelens van aangeleerde hulpeloosheid. Een kind dat zijn best doet om het goed te doen, maar het nog steeds slecht doet, kan uiteindelijk het gevoel krijgen dat hij geen controle heeft over zijn cijfers of prestaties.
Omdat niets wat ze doen enig verschil lijkt te maken, zullen ze stoppen met proberen en hun cijfers kunnen er zelfs nog meer onder lijden. Dergelijke problemen kunnen ook andere aspecten van het leven van het kind beïnvloeden. Door hun slechte prestaties op school kunnen ze het gevoel hebben dat niets wat ze doen goed of nuttig is, waardoor ze de motivatie kunnen verliezen om het ook op andere gebieden van hun leven te proberen.
Aangeleerde hulpeloosheid en geestelijke gezondheid
Aangeleerde hulpeloosheid kan ook bijdragen aan gevoelens van angst en kan het ontstaan, de ernst en de persistentie van aandoeningen zoals gegeneraliseerde angststoornis (GAD) beïnvloeden.
Wanneer je chronische angst ervaart, kan het zijn dat je het uiteindelijk opgeeft om verlichting te vinden, omdat je angstige gevoelens onvermijdelijk en onbehandelbaar lijken. Hierdoor kunnen mensen die psychische problemen hebben, zoals angst of depressie, medicijnen of therapie weigeren die hun symptomen kunnen verlichten.
Naarmate mensen ouder worden, kan hulpeloosheid een soort vicieuze cirkel worden. Bij problemen zoals angst of depressie kunnen mensen het gevoel hebben dat er niets kan worden gedaan om deze gevoelens te verzachten.
Mensen gaan dan niet op zoek naar opties die kunnen helpen, wat dan weer bijdraagt aan grotere gevoelens van hulpeloosheid en angst.
De rol van verklarende stijlen
Dus wat verklaart waarom sommige mensen aangeleerde hulpeloosheid ontwikkelen en anderen niet? Waarom is het specifiek voor sommige situaties, maar meer globaal in andere?
Attributie- of verklaringsstijlen kunnen ook een rol spelen bij het bepalen hoe mensen worden beïnvloed door aangeleerde hulpeloosheid. Deze opvatting suggereert dat de kenmerkende stijl van een individu om gebeurtenissen uit te leggen, helpt bepalen of hij of zij aangeleerde hulpeloosheid zal ontwikkelen.
Een pessimistische verklaringsstijl wordt geassocieerd met een grotere kans op het ervaren van aangeleerde hulpeloosheid. Mensen met deze verklaringsstijl hebben de neiging om negatieve gebeurtenissen te zien als onvermijdelijk en onvermijdelijk en hebben de neiging om persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen voor dergelijke negatieve gebeurtenissen.
Aangeleerde hulpeloosheid overwinnen
Dus wat kunnen mensen doen om aangeleerde hulpeloosheid te overwinnen? Onderzoek suggereert dat aangeleerde hulpeloosheid met succes kan worden verminderd, vooral als er vroeg wordt ingegrepen. Langdurige aangeleerde hulpeloosheid kan ook worden verminderd, hoewel dit op langere termijn inspanning kan vergen.
Therapie kan effectief zijn bij het verminderen van symptomen van aangeleerde hulpeloosheid. Cognitieve gedragstherapie is een vorm van psychotherapie die nuttig kan zijn bij het overwinnen van de denk- en gedragspatronen die bijdragen aan aangeleerde hulpeloosheid.
Het doel van CGT is om patiënten te helpen negatieve denkpatronen te identificeren die bijdragen aan gevoelens van aangeleerde hulpeloosheid en deze gedachten vervolgens te vervangen door meer optimistische en rationele gedachten. Dit proces houdt vaak in dat je zorgvuldig analyseert wat je denkt, deze ideeën actief ter discussie stelt en negatieve denkpatronen aanvecht.
Eén dierstudie suggereerde dat lichaamsbeweging nuttig kan zijn bij het verminderen van symptomen van aangeleerde hulpeloosheid.
Een woord van Verywell
Aangeleerde hulpeloosheid kan een diepgaande invloed hebben op de geestelijke gezondheid en het welzijn. Mensen die aangeleerde hulpeloosheid ervaren, zullen waarschijnlijk ook symptomen van depressie, verhoogde stressniveaus en minder motivatie ervaren om voor hun lichamelijke gezondheid te zorgen.
Niet iedereen reageert op dezelfde manier op ervaringen. Sommige mensen hebben meer kans om aangeleerde hulpeloosheid te ervaren bij oncontroleerbare gebeurtenissen, vaak als gevolg van biologische en psychologische factoren. Kinderen die zijn opgevoed door hulpeloze ouders, hebben bijvoorbeeld ook meer kans om aangeleerde hulpeloosheid te ervaren.
Als u denkt dat aangeleerde hulpeloosheid een negatieve invloed kan hebben op uw leven en gezondheid, overweeg dan om met uw arts te praten over stappen die u kunt nemen om dit soort denken aan te pakken.
Verdere evaluatie kan leiden tot een nauwkeurige diagnose en behandeling die u kan helpen uw negatieve denkpatronen te vervangen door positievere. Door een dergelijke behandeling kunt u gevoelens van aangeleerde hulpeloosheid vervangen door een gevoel van aangeleerd optimisme.
