Hersenplasticiteit, ook wel neuroplasticiteit genoemd, is een term die verwijst naar het vermogen van de hersenen om te veranderen en zich aan te passen als gevolg van ervaring. Wanneer mensen zeggen dat de hersenen plasticiteit bezitten, suggereren ze niet dat de hersenen op plastic lijken. neuro verwijst naar neuronen, de zenuwcellen die de bouwstenen zijn van de hersenen en het zenuwstelsel, en plasticiteit verwijst naar de maakbaarheid van de hersenen.
Wat is hersenplasticiteit?
Het menselijk brein bestaat uit ongeveer 86 miljard neuronen. Vroege onderzoekers geloofden dat neurogenese, of de aanmaak van nieuwe neuronen, kort na de geboorte stopte. Tegenwoordig wordt begrepen dat de hersenen het opmerkelijke vermogen hebben om paden te reorganiseren, nieuwe verbindingen te creëren en in sommige gevallen zelfs nieuwe neuronen te creëren - een concept dat neuroplasticiteit of hersenplasticiteit wordt genoemd.
Er zijn twee hoofdtypen neuroplasticiteit:
- Functionele plasticiteit: het vermogen van de hersenen om functies van een beschadigd hersengebied naar andere onbeschadigde gebieden te verplaatsen
- Structurele plasticiteit: Het vermogen van de hersenen om de fysieke structuur daadwerkelijk te veranderen als gevolg van leren
Voordelen van hersenplasticiteit
Er zijn veel voordelen van hersenneuroplasticiteit. Het stelt je hersenen in staat zich aan te passen en te veranderen, wat helpt om:
- Het vermogen om nieuwe dingen te leren
- Het vermogen om uw bestaande cognitieve capaciteiten te verbeteren
- Herstel van beroertes en traumatisch hersenletsel
- Versterking van gebieden als sommige functies verloren gaan of achteruit gaan
- Verbeteringen die de hersenfitness kunnen bevorderen
Hoe hersenplasticiteit werkt
De eerste jaren van het leven van een kind zijn een tijd van snelle hersengroei. Bij de geboorte heeft elk neuron in de hersenschors naar schatting 2500 synapsen; op driejarige leeftijd is dit aantal gegroeid tot maar liefst 15.000 synapsen per neuron.
De gemiddelde volwassene heeft echter ongeveer de helft van dat aantal synapsen. Waarom? Omdat naarmate we nieuwe ervaringen opdoen, sommige verbindingen worden versterkt, terwijl andere worden geëlimineerd. Dit proces staat bekend als synaptisch snoeien.
Neuronen die vaak worden gebruikt, ontwikkelen sterkere verbindingen en degenen die zelden of nooit worden gebruikt, sterven uiteindelijk.
Door nieuwe verbindingen te ontwikkelen en zwakke verbindingen weg te snoeien, kunnen de hersenen zich aanpassen aan de veranderende omgeving.
Belangrijkste kenmerken van hersenplasticiteit
Er zijn een paar bepalende kenmerken van neuroplasticiteit.
Leeftijd en omgeving spelen een rol
Hoewel plasticiteit gedurende het hele leven optreedt, zijn bepaalde soorten veranderingen meer overheersend op specifieke leeftijden. De hersenen hebben de neiging om veel te veranderen tijdens de eerste levensjaren, bijvoorbeeld als de onvolgroeide hersenen groeien en zichzelf organiseren.
Over het algemeen zijn jonge hersenen over het algemeen gevoeliger en reageren ze meer op ervaringen dan veel oudere hersenen. Maar dit betekent niet dat volwassen hersenen zich niet kunnen aanpassen.
Genetica kan ook een invloed hebben. De interactie tussen de omgeving en genetica speelt ook een rol bij het vormgeven van de plasticiteit van de hersenen.
Neuroplasticiteit is een continu proces
Plasticiteit gaat het hele leven door en omvat andere hersencellen dan neuronen, inclusief gliale en vasculaire cellen. Het kan optreden als gevolg van leren, ervaring en geheugenvorming, of als gevolg van schade aan de hersenen.
Terwijl mensen vroeger geloofden dat de hersenen na een bepaalde leeftijd gefixeerd raakten, heeft nieuwer onderzoek aangetoond dat de hersenen nooit stoppen met veranderen als reactie op leren.
In gevallen van hersenbeschadiging, zoals tijdens een beroerte, kunnen de hersengebieden die bij bepaalde functies horen, worden beschadigd. Uiteindelijk kunnen gezonde delen van de hersenen die functies overnemen en kunnen de vermogens worden hersteld.
Hersenplasticiteit heeft ook beperkingen
Het is echter belangrijk op te merken dat de hersenen niet oneindig kneedbaar zijn. Bepaalde delen van de hersenen zijn grotendeels verantwoordelijk voor bepaalde acties. Er zijn bijvoorbeeld hersengebieden die een cruciale rol spelen bij zaken als beweging, taal, spraak en cognitie.
Schade aan belangrijke delen van de hersenen kan leiden tot tekorten in die gebieden, omdat, hoewel enig herstel mogelijk is, andere delen van de hersenen de functies die door de schade zijn aangetast eenvoudigweg niet volledig kunnen overnemen.
Hoe de plasticiteit van de hersenen te verbeteren?
Er zijn dingen die u kunt doen om uw hersenen aan te moedigen zich aan te passen en te veranderen. Enkele van de manieren waarop u neuroplasticiteit op gunstige manieren kunt gebruiken, zijn onder meer:
Uw omgeving verrijken
Het is aangetoond dat leeromgevingen die volop mogelijkheden bieden voor gerichte aandacht, nieuwigheid en uitdaging positieve veranderingen in de hersenen stimuleren. Dit is vooral belangrijk tijdens de kindertijd en adolescentie, maar het verrijken van je omgeving kan tot ver in de volwassenheid hersenbeloningen blijven opleveren.
Dingen die u kunt proberen, zijn onder meer:
- Een nieuwe taal leren
- Een instrument leren bespelen
- Reizen en nieuwe plaatsen ontdekken
- Kunst en andere creatieve bezigheden maken
- Lezing
Voldoende rust krijgen
Onderzoek heeft aangetoond dat slaap een belangrijke rol speelt bij dendritische groei in de hersenen. Dendrieten zijn de gezwellen aan het einde van neuronen die helpen informatie van het ene neuron naar het andere over te dragen. Door deze verbindingen te versterken, kunt u mogelijk grotere plasticiteit van de hersenen aanmoedigen.
Van slaap is aangetoond dat het belangrijke effecten heeft op zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid. U kunt manieren vinden om uw slaap te verbeteren door goede slaaphygiëne toe te passen.
Oefening
Van regelmatige lichaamsbeweging is aangetoond dat het een aantal voordelen voor de hersenen heeft. Sommige onderzoeken suggereren dat lichaamsbeweging kan helpen neuronverlies te voorkomen in belangrijke delen van de hippocampus, een deel van de hersenen dat betrokken is bij geheugen en andere functies.
Een recensie uit 2018 gepubliceerd in het tijdschrift Grenzen in de neurowetenschappen suggereerde dat lichaamsbeweging ook een rol zou kunnen spelen bij neurogenese in de hippocampus.
Geschiedenis en onderzoek
Overtuigingen en theorieën over hoe de hersenen werken zijn in de loop der jaren aanzienlijk geëvolueerd. Vroege onderzoekers geloofden dat de hersenen "gefixeerd" waren, terwijl moderne ontwikkelingen hebben aangetoond dat de hersenen flexibeler zijn.
vroege theorieën
Tot de jaren zestig geloofden onderzoekers dat veranderingen in de hersenen alleen konden plaatsvinden tijdens de kindertijd en de kindertijd. In de vroege volwassenheid geloofde men dat de fysieke structuur van de hersenen grotendeels permanent was.
In zijn boek uit 2007, "The Brain that Changes Itself: Stories of Personal Triumph From the Frontiers of Brain Science", waarin een historische blik werd geworpen op vroege theorieën, suggereerde psychiater en psychoanalyticus Norman Doidge dat deze overtuiging dat de hersenen niet in staat waren tot verandering in de eerste plaats kwam voort uit drie belangrijke bronnen, waaronder:
- Een oud geloof dat het brein veel op een buitengewone machine leek, in staat om dingen te verbazen, maar niet in staat tot groei en verandering
- Het onvermogen om de microscopische activiteiten van de hersenen daadwerkelijk te observeren
- De constatering dat mensen die ernstige hersenschade hadden opgelopen vaak niet konden herstellen
Al vroeg had de psycholoog William James gesuggereerd dat de hersenen misschien niet zo onveranderlijk waren als eerder werd aangenomen. Lang geleden, in 1890, schreef hij in zijn boek 'The Principles of Psychology': 'Organische materie, vooral zenuwweefsel, lijkt begif.webptigd met een zeer buitengewone mate van plasticiteit.' Dit idee werd echter jarenlang grotendeels genegeerd.
Moderne theorieën
In de jaren 1920 vond onderzoeker Karl Lashley bewijs van veranderingen in neurale paden van resusapen. Tegen de jaren zestig begonnen onderzoekers gevallen te onderzoeken waarin oudere volwassenen die zware beroertes hadden gehad, weer konden functioneren, wat aantoonde dat de hersenen kneedbaarder waren dan eerder werd aangenomen. Moderne onderzoekers hebben ook bewijs gevonden dat de hersenen zichzelf opnieuw kunnen bedraden na schade.
Modern onderzoek heeft aangetoond dat de hersenen nieuwe neurale paden blijven creëren en bestaande veranderen om zich aan te passen aan nieuwe ervaringen, nieuwe informatie te leren en nieuwe herinneringen te creëren.
Dankzij moderne technologische vooruitgang kunnen onderzoekers een nooit eerder geziene blik werpen op de innerlijke werking van de hersenen. Terwijl de studie van de moderne neurowetenschap bloeide, heeft een groot aantal onderzoeken aangetoond dat mensen niet beperkt zijn tot de mentale vermogens waarmee ze zijn geboren en dat beschadigde hersenen vaak heel goed in staat zijn tot opmerkelijke veranderingen.
Plasticiteit kan problemen veroorzaken
Hersenveranderingen worden vaak gezien als verbeteringen, maar dit is niet altijd het geval. In sommige gevallen kunnen de hersenen worden beïnvloed door psychoactieve stoffen of pathologische aandoeningen die kunnen leiden tot nadelige effecten op de hersenen en het gedrag.