Wat zijn DSM-persoonlijkheidsstoornissen?

Wat zijn persoonlijkheidsstoornissen?

Persoonlijkheidsstoornissen omvatten 10 diagnosticeerbare psychiatrische aandoeningen die worden herkend en beschreven in de vijfde en meest recente versie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5).

Elk is een afzonderlijke psychische aandoening die wordt gedefinieerd door persoonlijkheidskenmerken die verontrustend genoeg kunnen zijn om problemen te veroorzaken met de omgang met andere mensen op een gezonde manier, en kan leiden tot aanzienlijk leed of beperkingen op belangrijke gebieden van functioneren.

Types

De DSM-5 organiseert persoonlijkheidsstoornissen in drie groepen, of clusters, op basis van gedeelde hoofdkenmerken.

Cluster A

Deze persoonlijkheidsstoornissen worden gekenmerkt door vreemd of excentriek gedrag. Mensen met cluster A-persoonlijkheidsstoornissen hebben de neiging om grote verstoringen in relaties te ervaren omdat hun gedrag als eigenaardig, verdacht of afstandelijk kan worden ervaren.

Cluster A persoonlijkheidsstoornissen omvatten:

• Paranoïde persoonlijkheidsstoornis, die tussen 2,3% en 4,4% van de volwassenen in de VS treft. Symptomen zijn onder meer chronisch, doordringend wantrouwen jegens andere mensen; vermoeden van misleiding of uitbuiting door anderen, waaronder vrienden, familie en partners.
• Schizoïde persoonlijkheidsstoornis, die wordt gekenmerkt door sociaal isolement en onverschilligheid jegens andere mensen. Het treft iets meer mannen dan vrouwen. Mensen met deze stoornis worden vaak beschreven als koud of teruggetrokken, hebben zelden hechte relaties met andere mensen en kunnen in beslag worden genomen door introspectie en fantasie.
• Schizotypische persoonlijkheidsstoornis, met vreemde spraak, gedrag en uiterlijk, evenals vreemde overtuigingen en moeite met het vormen van relaties.

Cluster B

De persoonlijkheidsstoornissen van cluster B worden gekenmerkt door dramatisch of grillig gedrag. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis uit dit cluster hebben de neiging om ofwel zeer intense emoties te ervaren of extreem impulsief, theatraal, promiscue of wetsovertredend gedrag te vertonen.

Cluster B persoonlijkheidsstoornissen omvatten:

• Antisociale persoonlijkheids stoornis, die de neiging heeft om in de kindertijd te verschijnen, in tegenstelling tot de meeste andere persoonlijkheidsstoornissen (de meeste worden pas duidelijk in de adolescentie of jonge volwassenheid). Symptomen zijn onder meer een gebrek aan respect voor regels en sociale normen en een gebrek aan wroeging voor andere mensen.
• Borderline persoonlijkheidsstoornis, die wordt gekenmerkt door instabiliteit in interpersoonlijke relaties, emoties, zelfbeeld en impulsief gedrag.
• Histrionische persoonlijkheidsstoornis, die overmatige emotionaliteit en aandacht zoeken kenmerkt, wat vaak leidt tot sociaal ongepast gedrag om aandacht te krijgen.
• Narcistische persoonlijkheidsstoornis, die wordt geassocieerd met egocentrisme, overdreven zelfbeeld en gebrek aan empathie voor anderen en wordt vaak aangedreven door een onderliggende kwetsbaarheid in de zin van het zelf.

Cluster C

Cluster C persoonlijkheidsstoornissen worden gekenmerkt door angst. Mensen met persoonlijkheidsstoornissen in dit cluster hebben de neiging om doordringende angst en/of angst te ervaren.

Cluster C persoonlijkheidsstoornissen omvatten:

• Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis is een patroon van sociale remming en vermijding gevoed door angst voor ontoereikendheid en kritiek van anderen.
• Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis, die angst inhoudt om alleen te zijn en er vaak toe leidt dat degenen met de stoornis dingen doen om te proberen andere mensen voor hen te laten zorgen.
• Obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis, die wordt gekenmerkt door een preoccupatie met ordelijkheid, perfectie en controle van relaties. Hoewel het dezelfde naam heeft, is het niet hetzelfde als obsessief-compulsieve stoornis (OCS).

Symptomen

Persoonlijkheidsstoornissen treden meestal op in de adolescentie of vroege volwassenheid, duren vele jaren voort en kunnen veel leed veroorzaken. Ze kunnen mogelijk enorme conflicten met andere mensen veroorzaken, met gevolgen voor relaties, sociale situaties en levensdoelen. Mensen met persoonlijkheidsstoornissen erkennen vaak niet dat ze problemen hebben en zijn vaak verwarrend en frustrerend voor mensen om hen heen (inclusief clinici).

Bepaalde symptomen van persoonlijkheidsstoornissen kunnen in twee categorieën vallen: zelfidentiteit en interpersoonlijk functioneren

Zelfidentiteitsproblemen zijn onder meer:

• Instabiel zelfbeeld
• Inconsistenties in waarden, doelen en uiterlijk

Interpersoonlijke problemen zijn onder meer:

• Ongevoelig zijn voor anderen (niet in staat zich in te leven)
• Moeite met het kennen van grenzen tussen zichzelf en anderen
• Inconsistente, afstandelijke, overemotionele, beledigende of onverantwoordelijke omgangsvormen

Diagnose

Volgens de DMS-5 moet een persoon aan de volgende criteria voldoen om te worden gediagnosticeerd met een persoonlijkheidsstoornis:

• Chronische en doordringende gedragspatronen die van invloed zijn op sociaal functioneren, werk, school en hechte relaties
• Symptomen die van invloed zijn op twee of meer van de volgende vier gebieden: gedachten, emoties, interpersoonlijk functioneren, impulsbeheersing
• Begin van gedragspatronen die terug te voeren zijn op de adolescentie of vroege volwassenheid
• Gedragspatronen die niet kunnen worden verklaard door andere psychische stoornissen, middelengebruik of medische aandoeningen

Differentiële diagnose

Voordat een clinicus een persoonlijkheidsstoornis kan diagnosticeren, moet hij een differentiële diagnose stellen om andere aandoeningen of medische aandoeningen die de symptomen kunnen veroorzaken, uit te sluiten.

Een differentiële diagnose is erg belangrijk, maar kan moeilijk zijn omdat persoonlijkheidsstoornissen ook vaak samen voorkomen met andere psychische aandoeningen. Iemand die voldoet aan de criteria voor één persoonlijkheidsstoornis, zal vaak ook voldoen aan criteria voor een of meer aanvullende persoonlijkheidsstoornissen.

Een studie, gefinancierd door het National Institute of Mental Health, vond dat ongeveer 85% van de mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) ook voldoen aan diagnostische criteria voor ten minste één andere persoonlijkheids- of stemmingsstoornis.

Oorzaken

Persoonlijkheidsstoornissen discrimineren niet. Ongeveer 10% van de algemene bevolking en tot de helft van de psychiatrische patiënten in klinische settings heeft een persoonlijkheidsstoornis.

Hoewel experts de oorzaken van persoonlijkheidsstoornissen nog niet volledig begrijpen, zijn ze van mening dat zowel genetische als omgevingsfactoren een rol spelen.

Ongeveer 50% van de persoonlijkheidsstoornissen wordt toegeschreven aan genetische factoren en familiegeschiedenis. Genetische kwetsbaarheden kunnen mensen vatbaarder maken voor deze aandoeningen, terwijl ervaringen en andere omgevingsfactoren een trigger kunnen zijn voor de ontwikkeling van een persoonlijkheidsstoornis.

Er is ook een significant verband tussen een voorgeschiedenis van jeugdtrauma en verbaal geweld. Een studie toonde aan dat kinderen die verbaal geweld ervaren drie keer meer kans hadden op borderline, narcistische, obsessief-compulsieve of paranoïde persoonlijkheidsstoornissen op volwassen leeftijd.

Hoge reactiviteit bij kinderen, waaronder gevoeligheid voor licht, geluid, textuur en andere stimuli, is ook in verband gebracht met bepaalde persoonlijkheidsstoornissen.

Behandeling

In vergelijking met stemmingsstoornissen zoals klinische depressie en bipolaire stoornis, zijn er historisch gezien relatief weinig studies geweest over hoe persoonlijkheidsstoornissen effectief kunnen worden behandeld. Veel deskundigen zijn van mening dat persoonlijkheidsstoornissen moeilijk te behandelen zijn omdat het per definitie reeds lang bestaande persoonlijkheidspatronen zijn. Er zijn echter steeds meer evidence-based behandelingen die effectief worden bevonden voor persoonlijkheidsstoornissen.

In het algemeen omvat het doel van de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen het volgende:

• Vermindering van subjectief leed en symptomen zoals angst en depressie
• Mensen helpen het aspect van hun problemen te begrijpen dat intern in henzelf ligt
• Het veranderen van onaangepast en sociaal ongewenst gedrag, waaronder roekeloosheid, sociaal isolement, gebrek aan assertiviteit en woede-uitbarstingen
• Het aanpassen van problematische persoonlijkheidskenmerken zoals afhankelijkheid, wantrouwen, arrogantie en manipulatie

Psychotherapie

De National Alliance on Mental Illness (NAMI) somt verschillende soorten psychotherapie op die nuttig kunnen zijn bij de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen:

• Dialectische gedragstherapie (DGT), die copingvaardigheden en strategieën leert voor het omgaan met driften die verband houden met zelfbeschadiging en zelfmoord, het reguleren van emoties en het verbeteren van relaties.
• Cognitieve gedragstherapie (CGT), waarvan het doel, zoals gesteld door NAMI, is 'negatieve gedachten te herkennen en effectieve copingstrategieën te leren'.
• Op mentaliseren gebaseerde therapie (MBT), die mensen leert om hun interne gemoedstoestanden en die van anderen op te merken en erover na te denken.
• Psychodynamische therapie, die een grote nadruk legt op de onbewuste geest, waar verontrustende gevoelens, driften en gedachten zijn gehuisvest die te pijnlijk zijn om direct naar te kijken.
• Gezinstherapie, waarin gezinsleden leren om ongezonde reacties op elkaar te veranderen en effectieve communicatieve vaardigheden aan te leren.

De 9 beste online therapieprogramma's We hebben onpartijdige beoordelingen geprobeerd, getest en geschreven van de beste online therapieprogramma's, waaronder Talkspace, Betterhelp en Regain.

medicatie

Medicatie kan nuttig zijn om geassocieerde of comorbide depressie of angst te behandelen. Afhankelijk van uw symptomen kan uw zorgverlener een of meer van de volgende geneesmiddelen voorschrijven:

• Medicatie tegen angst
• Antidepressiva
• antipsychoticum
• Stemmingsstabilisator

Omgaan met

Leren omgaan met een persoonlijkheidsstoornis is de sleutel tot optimaal functioneren. Naast het zoeken naar professionele ondersteuning, is het belangrijk om contact op te nemen met een ondersteunende vriend of familielid die je kan helpen wanneer je worstelt met sterke emoties. Als je niemand in gedachten hebt die je steunt en je zit in een crisis, bel dan een hulplijn.

• Word een expert. Hoe meer u weet over uw aandoening, hoe beter u in staat bent symptomen te begrijpen en ermee om te gaan. Voorlichting over uw aandoening kan u ook motiveren om door te gaan met de behandeling.
• Speel een actieve rol in uw behandeling. Neem de tijd om na te denken over uw behandeldoelen tijdens en na de therapiesessies. Zelfs als u zich niet goed voelt, mag u uw sessies niet overslaan of stoppen met het innemen van uw medicijnen zonder met uw zorgverlener te overleggen. Zorg er ook voor dat u zich aan regelmatige afspraken houdt.
• Oefen zelfzorgstrategieën. Regelmatige lichaamsbeweging en consistente eet- en slaapschema's kunnen stemmingswisselingen helpen voorkomen en angst, stress en depressie beheersen. Het is ook belangrijk om drugs en alcohol te vermijden, die de symptomen kunnen verergeren en kunnen interageren met medicijnen.

Voor dierbaren

Als u een geliefde heeft met een persoonlijkheidsstoornis, kan het ook nuttig zijn om met een professional in de geestelijke gezondheidszorg te praten. Een professional kan u helpen coping-vaardigheden te leren en grenzen te stellen en zelfzorgstrategieën te oefenen. Groepstherapie en steungroepen kunnen ook nuttige bronnen van steun en informatie zijn.

Als u of een geliefde worstelt met een persoonlijkheidsstoornis, neem dan contact op met de nationale hulplijn voor middelenmisbruik en geestelijke gezondheidszorg (SAMHSA) op 1-800-662-4357 voor informatie over ondersteunings- en behandelfaciliteiten bij u in de buurt.

Zie onze Nationale Hulplijn Database voor meer informatie over geestelijke gezondheid.